Türkiye, Demokrasi ve Gündem

Türkiye'de insanlar artık tesadüfen yaşıyorlar ama sanki tesadüfen ölüyorlarmış gibi bir algı yaratmaya çalışılıyor. Bunları konuşmak, yazmak, göstermek neredeyse artık bir vatana ihanet suçu. Daha dün gibi hatırlıyorum, dönemin başbakanı (devrik başbakan) demişti ki "Canlı bombaların listesi var, ama eyleme geçmeden yakalayamıyoruz" diye. Niye? Çünkü "Türkiye bir hukuk devleti"ymiş.  Uzun bir zamandır Türkiye eyleme geçen canlı bombaları teker teker yakalıyor. İşte geçen gün Atatürk havaalanında eyleme geçmiş 3 canlı bombayı daha yakaladılar. Artık hiç kimseye tehdit olamayacaklar, hiç kimseye zarar veremeyecekler. Ancak henüz eyleme geçmediği için yakalamayan canlı bombalar olduğunu da bilmek lazım. Bunu bilin ama kamuya açık alanlarda sesli sesli söylemeyin, çünkü milli istihbarat teşkilatı; istanbul'un göbeğine kadar ak 47 ile gelip, havaalanında bomba patlanları takip etmeyi bırakmış da, sokakta bizim konuştuklarımızın izini sürüyor olabilir. Bu zaafiyetten (ki hükümete göre hiçbir zaaf yok) ben ancak bunu anlayabiliyorum.

Yayın yasaklarına gelince, Türkiye'de bir tanıdığı terör eyleminde ölmeyen pek az kimseler kaldı. Hukuk devletimiz, canlı bombaları eyleme geçmeden yakalamayacak kadar acayip adaletli olmaya  devam ederse kısa bir süre sonra Türkiye'de canlı bomba olduğunu öğrenmek için televizyon izlemek zorunda kalmayacağız. Zaten bu yayın yasaklarının bizimle alakası yok, görünen o ki biz çabuk unutan bir toplumuz. Her ne kadar bir grup "marjinal"  -alışmayacağız- dese bile, toplum olarak içselleştirilmiş bir alışkanlık artık parçalanarak ölümler. Çok anormal bir şey olsaydı; ülkenin azıcık doğusunda taş üstünde taş, omuz üstünde baş bırakmayan, kentler de bomba değmemiş tek duvar kalmayana kadar devam eden ve yaklaşık 1 yıldır yoğunluklu olarak sürdürülen patlamalara karşı ufacıkta olsa bir acı hissi edinirdik. Bir grup "marjinal" dışında herşeye rağmen ülkenin geri kalanı hiçbir şey yokmuş gibi yaşamayı becerebiliyor halbuki. Bu yayın yasakları dünyaya ne kadar güvenli bir ülke olduğumuz imajını mı veriyor? Hiçbir fikrim de yok. Çünkü biz bu ülkede yaşadığımız halde, bu ülkede yaşamayanlardan çok daha geç öğreniyoruz olan biteni. Neredeyse tatile giderken yurtdışından bir tanıdığımızı arayıp "Bodrum güvenli mi" diye bilgi alacağız. 

Bu arada reis har vurdu harman savurdu; bütün bombaların yapamadığını başardı ve ülkede turizmin tekerine iyi çomak soktu. Antalya sokaklarında gezerken ekonomi için acı verici de olsa, benim kalabalığa olan fobime merhem oldu. Ticaret sokakları bomboş, tarihin sokakları bomboş, kale içi, plajlar bomboş... Olimpos ve Adrasan kül, tarlalar ekilmemiş; tarlalar bomboş! Cepler, mideler, bomboş! Az biraz daha bekleseydi özür dilemek için; insanlar birbirini yemeye başlayacaktı bu boşluktan, diledi dilemesine de; bakalım fayda edecek mi... Çok ciddi bir önerim var; eğer gerçekten bütün bu yayın yasakları, Türkiye'ye turist gelmesine engel olmamak içinse; reisin konuşmalarını yasaklayın yayından.. Çünkü bombalardan daha fazla etkili oldu turistler konusuna... arka sokaktaki Akpli amcalar; milli gurur ve onurun tam da herşeyden önemli olduğuna inandı inanacakken reisin özür dilemesi onları da acayip şoka soktu.

Olan bize, yani Çerkeslere oldu..! 

Daha iki-üç gün önce Türkiye'nin Rus uçağını düşürmesini coşkuyla yaşayan bir grup Çerkes, bugün nasıl bir manevra ile bu özrü savunmaya başlayacak sabırsızlıkla bekliyorum. En çokta; 500 bin kişilik 10 ordu kurarak Ruslara sopa sallayacak derece de kendilerinden geçenleri.. Şurası bir gerçek ki; Türkiye ile Rusya'nın arasının bir gün düzeleceği ağır bir gerçekti ve Çerkesler bir anda Anavatanlarının Rusya'da olduğunu ve şuan Türkiye'de yaşadıklarını unutarak davranmalarının hesabını nasıl vereceklerini merak ediyorum. Siz bakmayın benim merak etmeme; zaten aklı-selim; başından itibaren aynı şeyi söyledi. Reisin bu havası Turizm sektörünü, Tarım sektörünü vuracaktı ama en çok Çerkesler zarar görecekti dedik. Çerkesler görecekleri zararı gördü, turizm ve tarım sektörü vuruldu; millet aç, sokaklar bomboş.. Çerkesya Hareketi 21 Mayıs'a bile gidemedi, niye? Reis 7 ay millete gaz verecek diye.

Şimdi kendi fanusundan çıkan bazı Çerkesler, dünyanın ne kadar bütün ve birbiriyle bağlantılı olduğunu hissettiler. Bu-da göreceli bir başarı; şimdi herşeye sıfırdan başlıyorlar. Demokratik taleplerden bahsediyorlar ama; birisi bu ülkedeki demokrasiyi onlara seminer olarak verse iyi olur. Çünkü bu ülkedeki demokrasi; kendi ülkemizde olup biteni yurt dışında yaşayan tanıdıklarımızdan öğrenebilme iksirinde saklı.

Herşeye rağmen, demokrasi ve talebi aynı yerde ve aynı zeminde söyleyebilmek bile umut verici.

Ancak biz üstümüze düşeni söyleyelim diye yazmak zorundayım. Bir bütün içinde ya herkese demokrasi vardır, ya da hiç kimseye yoktur. Yani demokrasi sadece Çerkesler için istenebilecek bir şey değildir. Demokrasi; insanlık için istenebilecek bir şeydir ve demokrasi ile talebi aynı zemine taşıyan arkadaşlarımızın o zemine Çerkeslerden başka hiçbir şeyi konu etmemesi gerçekle uyuşan bir şey değildir.

Hiçbir şeyi konuşamıyorsanız, Hurşit Külter'in nerede olduğunu sorarak gerçekten "demokrasi" zeminine doğru bir adım inebilirsiniz.

Share:

Read More

Surhay - Maze isimli Çerkesce parçasını Youtube'da yayınladı.

Share:

Read More

Bin Dokuz Yüz Çerkes sekiz...

O olmuş, bu olmuş, çok savaşmışız, ölmüşüz.. öldürmüş öldürmüş tüketememişiz Çarlığın askerleri; seneler seneleri kovalarken, 1864 yılında Rusların Zafer, Çerkeslerin Yenilgisi resmileşmiş iyice... İşte sırf bu yüzden Çerkesler acılarını, Ruslar da zaferlerini o tarihe sığdırabilir. Sığdırıyorlar da; yenilgi Çerkeslerin, Zafer de Rusların hakkı sonuçlara bakılırsa. Buradaki ince çizgi şu; Çerkesler yenilmiş olsalar bile, o savaşta haksız değillerdi. Ruslar zaferle tamamlasa bile, o savaşta haklı değillerdi. Nitekim; Çerkesler haklı bir savaşta yenildiler, Ruslar haksız bir savaşta kazandılar. Bakunin'in dediği üzere "Tarih kazananların propagandasıdır" sözü, daha önce binlerce kere olduğu üzere tekerrür etti ve haklı ile haksızı ayırmadı. Kazanan ile kaybedeni ayırdı.

Gerçek mi yalan mı bilmem de; bir sürü mit, efsane var o tarihlerle ilgili, yani bütün efsaneler doğruysa bile, bütün o mitler yaşanmışsa bile "yenilgi" o kadar ağır ve gerçek ki; hiçbir efsane ve mit, yenilgimiz kadar değiştirmemiş kaderimizi.

Sonuçta bende, Türkiye'de yaşayan milyonlarca Çerkes gibi o efsanelerin, mitlerin kahramanlık destanlarının ekmeğini yemiyorum, bir yenilginin 152nci yıla taşan ağır gerçeğini yaşıyorum. 

Ancak bazıları, yaşadığı gerçeğin farkında bile değiller. Hala efsanelerle, mitlerle, kahramanlık hikayeleriyle bakıyorlar hayata. Elbisesi temiz, papucu boyalı, karnı tok, başının üstünde bir dam, yatağının üstünde yorganı var. Belki memur, belki değil, belki kendi işyeri var; kısacası sırtı pek... yarına dair, elbisesiyle, papucuyla, karnıyla, damıyla, yorganıyla ilgili hiçbir kaygı taşımıyor. Haklı taşımamakta. Kim ne diyebilir? Ama bütün bunların bir bütün olarak Çerkeslikle, Çerkesliğin içinde olduğu durumla ne ilgisi var? Diyorsun ki; Çerkesliğin elbisesi Vatanın, yurdun.. Karnı; kültürün, dilin.. papucu; ulusal kimliğin, gençliğin.. yorganı; mücadelen, talebin.. 

Diyor ki "ben yediğim kaba pislemem" bazı arkadaşlarımız uzunca bir müddet "siz köpek misiniz, kabdan mı yiyorsunuz" dediği için, bugün daha güncelleşmiş bir hale taşıdılar bu sözü; "ben yediğim tabağa tükürmem" olarak. Türkiye'nin avrupa birliğine yaklaşıp yaklaşıp uzaklaştığı şu yıllarda böyle faydalarını gördük, Türkiye'deki Avrupalı ÇerkeZler; yediği tabağa tükürmüyorlar. Takdire şayan, 152 yıllık Anadolu yaşamında üretebildikleri en sağlam argüman bu olsa gerek.

Ha... onların yediği kaba pislediği ya da yediği tabağa tükürdüğü de yaşadıkları ama farkında olmadıkları en büyük ikinci gerçek. Bunları onlara anlatabilmek, imkansıza yakın bir durum. Onların hangi damardan beslendikleri çok bariz çünkü. Bu konuları daha önce "Kafkas Makronu *1" etiketleriyle çok yazdım. Yani Çerkesliği, Çerkesliğin geneliyle algılamakdıkları katıksız bir gerçek. Türkiye Diasporasında artık yaygın olarak kullanılan ÇerkeZ kelimesi, (Z'si büyük) tam olarak onların kimliği kabul ediliyor. Çünkü esasen, Çerkesliği, Çerkesliğin geneliyle algılayan farklı görüşte olsalar bile bütün insanlar, o kişilerle aynı kimliği taşımadıklarını düşünüyorlar. Kendilerine de "Çerkes" diyorlar. 

velhasıl ben artık bu ÇerkeZleri konuşmaktan sıkıldım, daha önce de "yok saymak *2" üzerine fikrimi beyan ettim. Enerji kaybından ötesi değil.

Biz Çerkesler, üstümüzdeki kıyafetin, ayağımızdaki papucun, tok karnımızın, baş üstündeki damımızın, yatak üstündeki  yorganımızın, cebimize taşıdığımız paramızın, Çerkesler olarak yaşadığımız ağır gerçeği yok etmediğinin farkındayız. Hepimiz aynı fabrikadan çıkmış gibi aynı görüşleri, aynı mücadeleleri, aynı dini de paylaşmıyoruz açıkçası. Kimimiz sosyal demokrat, kimimiz Çerkes milliyetçisi, kimimiz biraz liberal, kimimiz çok sosyalist, ben deniz anarşist, bazıları apolitik.. kimisi rock müziği seviyor, kimisi hip-hop'ı.. kimisi kır da bayır da yürümeyi seviyor, kimisi alışveriş yapmayı. Biz sadece; Çerkes olarak aynıyız.. Aynı ağır gerçeğin içinde, farkındayız.

Bu farkındalık çok önemli, bu farkındalık bizi harekete geçirecek çünkü.

Biliyorsunuz, bu farkındalığın harekete geçirdiği önemli adımlardan birisi de "dönüşçülük" hareketiydi. Türkiye'den anavatanına dönen büyüklerimiz olmuştu. İşte bu büyüklerimizin de içinde sosyal ve siyasal olarak hakim bir anlayış yoktu. Tek benzedikleri nokta; yaşadıkları ağır gerçeğin farkında olmaları ve bu farkındalıkla o gerçeğin ağırlığından kurtulma çabalarıydı. Anavatana dönüş, Çerkesler için her şartta önemli bir mevzudur. Anavatana dönemedikten sonra; hiçbir hamle ve ilerlemenin sürekli faydası olmayacaktır. Kalıcılığı olmayacaktır. Devamlılığı olmayacaktır. 

Yani kısacası; Türkiye demokrasisini Çerkeslik meselesiyle düşünerek kendi mücadele alanı haline çeviren arkadaşlarımızdan tutun da, Çerkes kimliği üzerine milliyetçi bir refleks oluşturmaya çalbalayan arkadaşlara kadar hepsinin programında bir anavatan, bir diaspora ve ikisiyle bütünleşik bir "dönüş" hedefi olmak zorunda. 

Bilmeyen yoktur, varsa diye tekrar edeyim. Türkiye'de İsveç demokrasisi olsa da, Çerkesler kendi anadillerinde eğitim yapan okullar kursa da, devlet onlara radyo ve televizyonlar açsa da; Türkiye'de öyle ya da böyle asimile olacaklardır. Küreselleşmeyle birlikte zaten Türkiye'nin egemen halkı dahi bir şekilde asimile olmaktadır. Toplumsal kültür, neoliberal politikalarla tüketim kültürüne devşimektedir. O bakımdan dahi, bu toprakların yerlisi olmayan bir halkın bu devşimeye kendi etkisini verebilmesi zaten imkansızdır. *3

Yani; bugün Türkiye de Çerkesler olarak küçük grup ve inisiyatifler hangi yolla, hangi yöntemle ne yapıyor olursa olsunlar, bütün yaptıkları herşeyi bir dönü politikası ile taçlandırmakla mükelleftirler.

Dönüşçü abilerimizin "Vatanınıza dönün" demesi; doğru yoldur.

Ama dönüşçü abilerimizin de, inatla (ve sebepsiz, amaçsız bir şekilde) anlamadıkları, lafı sürekli sağa sola çekerek konuyu çorbaya çevirdikleri ve karşılarındaki insanlar sırf bıkarak sustuğu zamanda kendilerini haklı zannettikleri bazı meseleler var, kendileri unutmuştur diye tekrar edelim.

Birinci meselemiz, Türkiye'deki Çerkesler kendilerinin sandığı gibi homojen değiller. Katıksız kalmamışlar ve çok farklı bakış açılarına sahipler. Birincisi; kendileri dönüşçü olabildikleri ve sırf bunu yapabildikleri için kendilerini yapamayanlara akıl verecek konuma taşıdıkları için bazı soruların cevaplarını vermeleri lazım.

1 - Kendileri Türkiye'deyken Çerkeslerin homojen olmayan yapısıyla ilgili nasıl araştırmalar yapmış, ne çeşit mücadeleler örgütlemişlerdir ve kendilerini kaç kişiye anlatmayı başarmışlardır.

2 - Kendileri Türkiye'de dönüş yapmaya karar verdikleri zaman, bu kararlarını toplumsallaştırmak adına nasıl çalışmalar yapmışlardır ve bu çalışmaları kaç kişiye anlatmayı becerebilmişlerdir

3 - Kendileri dönüş yaptıkları zamandan itibaren; dönüşü örgütlemeye katkı sağlayacak ne gibi sosyal projeler (belgesel, tiyatro, sergi, kitap, kitapçık, yayın ) de yer almışlardır ve bu projeleri kaç kişiye anlatmayı başarabilmişlerdir.

4 - Kendileri dönüş yaptıkları zamanla, bugün dönüş yapmak isteyenlerin yaşadıkları hukuki süreç aynı mıdır? Bununla ilgili herhangi bir makale yayınlamışlar mıdır?

5 - Kendileri dönüş yaptıktan sonra, yurdumuzdaki stklara Türkiye'deki Çerkesleri anlatan herhangi bir çalışmada bulunmuşlar mıdır? Bunu oradaki halka (Çerkes, Rus vs.) ne kadar anlatabilmişlerdir?

6 - İlk beş soruda "başarılmayan, becerilmeyen, anlatılmayan, yayınlanmayan" şeyler hakkında herhangi bir rapor veya analizde bulunmuşlar mıdır? Bulunmuşlarsa, kısaca sebepleri nelerdir.

7 - Türkiye'nin iç işleri olan demokratik hareketlerdeki Çerkeslerin konumlarıyla ilgili

a) Gerçekten Çerkeslerin Daimi kurtuluşu olarak yapıldığını mı sanmaktalar?

b) Neden sürekli takip edip, olumsuz görüş bildirmeyi vazife edinmekteler?

c) Nasihat vermeye çalışmakalar

8 - Yedinci soruda "Türkiye iç demokrasi mücadelesi veren Çerkeslerin" dönüşe karşı olduklarını mı düşünüyorlar, bu konudaki görüşleri nedir?

Bu soruların cevaplarını ister kendilerine, ister arkadaşlarına veya bize versinler hiç fark etmez. Bu soruları da, bir savaş metni gibi düşünmemeleri gerekir, zira hiçbirisi "bir şey yapmadıklarını" veya "az şey yaptıklarını" ispatlama niyeti taşımaz, bu değeri de yok. Bu sorular, bugün yaşadığımız ağır gerçeğin yeterince farkında olunup, olunmadığıyla ilgili ve bu gerçeğin son 15 yılın mu yoksa çok daha eski yılların mı ürünü olduğunu anlamak üzerine kurulu. Ben 29 yaşında genç birisiyim. Aklım erdiğinden beri; Çerkeslerin hiçbir zaman bir bütün olarak aynı gerçeği savunabildiklerini göremedim. Farzı misal; Çerkes kimdir sorusu bugün bile herkeste aynı cevabı oluşturan bir gerçek değil. Bu en basit soru, bu kadar basit bir sorunun bile karmankarışık çok fazla cevabı var. Şimdi peki; bu basitçe soruyu bile karmakarışık hale taşıyan temel nedir? Bu elbette benim sorumluluğumdur. Ama aynı zamanda benim babamın, benim dedemin, benim dedemin babasının da sorumluluğudur. Sadece benim de değil, hepimizindir. Peki bu sorumluluğa karşı bugüne kadar ne yapıldı? ne kadar yapıldı, ne kadar başarılı olundu? Bugün Türkiye'de en azından bu basit soruya verilen cevapta gelinen noktadaki ilerleme 10 yıl önceye göre daha sağlam. Biz bunun, sizin döneminizden kalan ve topluma mal edilmiş hiçbir emaresini göremiyorsak (gençler olarak), kusura bakmayın da; size hesap sormak bizim de en büyük hakkımızdır.

Hem aidiyetimiz sizin ve sizden öncekilerin zamanından tarumar edilmiş olsun, sinmiş bir topluma evrilişimiz, kapalı bir toplum olarak kalışımız sizin ve sizden öncekilerin zamanından bize miras kalmış geri kalmışlıklar olsun; siz hiç diyet ödemeden kalkın; yaşınızın arkasına saklanarak bizi nasihat yağmuruna tutun? Biz de hiçbir şey demeyelim. İyi valla. Güzel yere demir atılmış.

Ey yaşı kemale erip, bugün sürekli akıl veren abilerim... kardeşinizi dinleyin.... çok şey değil, bir özeleştiri bile veremiyorsanız; ilk baştan zaten söylediklerinizdeki samimiyetsizliğini anlıyorum ben.

Diğer bir yandan,

"Harikalar diyarı" terimini kim ortaya attı hatırlayamıyorum ama, biz onun içerisinde yaşasaydık; sanki her isteyen vatanına dönebiliyormuş gibi yazardık, çizerdik hatta şiir yazar, şarkısını bile okurduk. Lakin durum ortada. Son başvuran 161 kişi (siz istediğiniz kadar şov deyin, Rusya dışişleri bakanlığının suriye ateşinden kaçan Çerkesler için söyledikleri de bu kadar ortada ve yakın iken *4) vatanına dönemedi. İçlerinde yaşı 18i geçenler de dönemedi. Siz de az biraz tahmin edersiniz ki dönemeyecekler. Bu dönemeyişi Rusya hukuki bir dille, bir şeyler diyerek falan filan ederek eminim bize açıklayacaktır ama, siz de bizim toplumun içine bir "şov" velvelesi yapacaksınız. Yapıyorsunuz da.

Neymiş? Sessiz sessiz gelmeliymişiz. Önceden gelmeliymişiz, şöyle bir gezmeliymişiz.. karar vermeliymişiz..

Doğru ya. Sochi'den Türkiye'ye de tıpkı öyle geldik ya..

önce geldik, şöyle bir gezdik, karar verdik ya..

Yani diyor ki; bir amerikalı kızılderili nasıl rusya vatandaşı olacaksa, siz de öyle olacaksınız. Yani burasının sizin anavatanınız olması, sizin anavatanınızdan sürülmüş olmanız, geri dönme hakkınızın bir adaleti temsil etmesi fasa fiso.. ya amerikalı kızılderili gibi gelin, ya da gelmeyin diyor kısaca.

Siz Türkiye'den Çerkesya'ya; bir amerikalı kızılderili gibi giderek vatandaş olmuş olabilirsiniz, vallahi umurumda değil ama, ben Türkiye'den Çerkesya'ya bir Çerkes olarak geleceğim ve siz istediğiniz kadar velvele çıkarabilirsiniz. Biz Türk değiliz, orası da Hindistan değil. Biz Çerkesiz, orası da bizim anavatanımız ve oraya 100er 100er, 1000er 1000er gelmek kadar, gelirken sevinçten bağırmak, düğün yapmak kadar doğal bir hakkımız olamaz.

Sizin hoşuna gitse de, gitmese de.

Artık bu yolda sizin hangi rolü oynayacağınız size kalmış. 

Dönüş dönüş demek kolay, papağanım bile söylüyor evde yoksa..

Siz oradan, buraya aktivistlik öğretiyorsunuz, halbuki orada hiçbir etkiniz yok. Adnan Khuade ile ilgili bugüne neden sessiz kaldığınızı da cümle alem biliyor ya; neyse! Böylelikle dönün dönün diyen herkesin, oraya döndüğümüz zaman maruz kalacağımız hukuksuzluklara karşı bize sahip çıkmayacağını da böylece öğrenmiş olduk.

*1 -  https://apiscanberk.blogspot.com.tr/search?q=makron&x=0&y=0, https://apiscanberk.blogspot.com.tr/2015/08/turkiye-kafkas-makronu-ve-siyaset.html

*2 - https://apiscanberk.blogspot.com.tr/2015/11/kultur-cerkesciliginden-siyaset.html, https://apiscanberk.blogspot.com.tr/search?q=%C3%87erkeZler+ile&x=0&y=0, 

*3 - https://apiscanberk.blogspot.com.tr/2016/05/cerkes-soykrm-ve-cerkes-sorunu-uzerine.html

*4 - https://apiscanberk.blogspot.com.tr/2015/11/rusya-dsisleri-bakanlg-hangi-kozu-oynad.html

Share:

Read More

Penisli Adalet...

"Adalet için adaletten hızlı" diyerek yürüyeli 3ncü yılına yaklaşıyor. Biz sözümüzü ne yazık ki tuttuk ve 1100 küsür kilometre de adalete 3 yıl fark attık. Korkarım ki 30 yıl bile fark atabiliriz. Tamam yürüyüş kendi deklarasyonundaki biçimiyle "özelde gezi parkı" diye başlayan ama "genelde bütün Türkiye'deki adaletsizliği kapsayan" bir eleştiri biçimiydi. Kadir, Ulaş, Gökhan ve bize katılan bir çok arkadaşımız da adalete misliyle  fark atacaklarını da biliyordu. Bugüne kadar atılabileceğini de biliyorlardı. Yarın da atmaya devam edeceklerini de biliyorlardı.

Adaleti saraylardan değil...
...vicdanlardan talep ediyorlardı...

Gezi Parkı özelini hepiniz biliyorsunuzdur, "ben ne dersem o olacak" diyen bir ahlaksıza karşı; hayır, sen ne dersen o olmayacak diyen bir halk ayaklanmasıydı. Bu ayaklanmayı herkes kendi yönünden tuttu çekiştirdi ama, bir devrim kalkışması değildi. Belki ön hazırlığıydı... belki testiydi... ama öyle değildi. Bu halk ayaklanmasında insanlar; "ben ne dersem o olacak, ben nasıl istersem siz öyle yaşayacaksınız" diyen, temsili demokrasiyle ülkenin başına geçerek azgınlaşan bir diktatöre doğrudan demokrasinin dersini verdiler. Bu sırada ülkenin en omurgasız bir kurumunun geçmişten tescilli katilleri bazı arkadaşlarımızın yaşama hakkını aldılar. Bir çok arkadaşımızı ise sakat bıraktılar ve bu ülke sözde bir hukuk devletiydi yine. Baştaki diktatör, omurgasızlarını korudu ve ne ölen tek bir arkadaşımız için ne de sakatlanan tek bir arkadaşımız için gerçek bir adalet vuku bulmadı... itirazın özeli buydu! halkın vekaletiyle cinayet işlettiren bir hükümetten adalet talep etmiyorduk, bu adaletsizliğe karşı; sizin vicdan sessizliğinize itiraz ediyorduk..

(Kısa bir not)
...Geneli ise o kadar eski ve acımasız ki? Her birini nasıl sayabiliriz bilmiyorum. Gezi Parkında halkı ayaklandıran diktatör, şimdi fiili olarak anayasayı rafa kaldırmış ve hiç kimsenin ona hesap soracak gücü yok. Geçtiğimiz günlerde Almanya Parlamentosunda Ermeni Soykırımı Yasa Tasarısı neredeyse oybirliğiyle kabul edildikten sonra, bizim diktatör o parlamentoda o tasarıya evet oyu veren Türkiye kökenli milletvekilleri için "kan testi" yapılmalı diyor. Neden biliyor musunuz? Çünkü Türk olamazlarmış. Halbuki olay kanla ortaya çıkacaksa, bizim diktatör de Türk değil. Kendi kanının testini yapınca bizi anlar ama, mesele bizim için kan meselesi de değil.. bizim için asolan adalet. Soykırım değilse, açtık belgeleri diyorsan.. açtığın arşivleri, bahsettiğin belgeleri cilt cilt, dil dil kitaplara bas, dünyaya dağıt. Madem soykırım değil, niye soykırımı tanıyan ülkelere küsüp, vekillere kanı bozuk diyerek ırkçı bir pozisyona sürükleniyorsun? Bende merak ediyorum, 1915den önce bu topraklar da yaşayan 1,5 milyon Ermeniye ne olduğunu? Madem arşivlerin açık, belgelerin tamam; niye vatandaşlarını cahil bırakıyorsun?  Niye vatandaşlarını cehaletlerinden tutup, farklı bir şeyler söyleyen insanların düşmanı haline getiriyorsun? Madem korkacak bir şey yok, niye adaleti tecavüz kurumuna teslim ediyorsun? Irkçılığa, cinayete, tehditlere..?


...Velhasıl Antalya'dan yola çıkarken de söyledik ki, özelinde Gezi Parkı, Genelinde tüm Türkiye için adalet talep ediyoruz diye...

3 küsür yıl geçti...

Aç çocukların karınlarını kurşunla doldurdular...
Her gün kadın cinayeti, tecavüzü, çocuk istismarı yaşandı...
Artvin'de, Mersin'de, Kaz dağlarında ve bütün Türkiye'de doğaya her gün vahşice saldırıldı...
İnsan başı kesen bir örgüte, tır tır silahlar, bölük bölük insanlar yollandı...
Suruç'ta çocuklara oyuncak taşıyan insanların ortasında bomba patladı...
Kentlere toplarla, tanklarla, savaş uçaklarıyla girildi...
Ankara'da barış isteyen yüzbinlerce kişinin ortasında bomba patladı...
Tanklarla, Toplarla, savaş uçaklarıyla girilen kentler harabeye döndü...

3 yıl...

Bütün bunları yazmaya insanın kalbi dayanmaz, zaten vicdanlı insanların hepsi bir yanından tutmuş konuşuyorlar. Biliyoruz ki; hiçbir bayrak, ölen tek bir masumun bile kanını saklayamayacak. Tarih yazacak.


Ben az konuşulanı, görülmeyeni anlatayım!

Adalet Yürüyüşü, biraz da kadındı...

Mesela Çilem Doğan'dı

Çilem Doğan'ın tetiği çekmesinden bir dakika öncesiydi...
Çilem Doğan'ın tetiği çekmesinden bir dakika sonrasıydı...

Bin yıllar öncesiydi...

Bin yıllar öncesinden bugüne kadar katmerlene katmerlene gelen ve her seferinde bir yerde tekrar eden, milyonlarca kadının canını alan, milyarlarca kadına gün yüzü göstermeyen bir adaletsizlikti..

Çaresi yoktu, ya ölecek ya da öldürecekti kadın!

Çilem'de öyle...

ama bütün öldürecek silahlar erkeklerindi... ölümün sanayisi erkeklerindi... ölümün dini, ölümün milliyeti, ölümün rütbesi, ölümün adaleti.. erkeklerindi...

Silahını yastığının altına koymuştu erkek, Çilem'i defalarca olduğu gibi yine öldüresiye dövüyordu.. ilk değil, son olmayacaktı, belliydi... belliydi; ölü ya da diri teslim alacaktı Çilem'i..  Çilem "daha önce çok geçtim adliye koridorlarından, yüzüm morluklar içinde" diyor... korunma istemiş, nafile.. sığınma istemiş "bulur seni" demişler.

Kadın kendini satsa, kocası öldürse ne olurdu? hepimiz biliyoruz...

Kocası kadını satmak için öldüresiye dövüyordu, kadın kendi bedenini istemediği bir şeyden korurken adamı, adamın silahlıyla vurdu... adam öldü... ne oldu? hepimiz biliyoruz...

Çilem diyor ki;

"Erkekler takım elbise giyip önüne bakınca cezası iniyor, benim takımım, kravatım yok." Yok, işte tam öyle değil orası...

Erkeklerin takım elbisesinde kravatı penisini gösterir, önünde değil; penisine bakar fail... ve hemen erkek yargısı çalışmaya başlar böylece Çilem..

Senin takım elbisen olsaydı da, bir erkeği öldürmenin her ne sebepten olursa olsun bir suç olduğunu öğreteceklerdi sana! 

Çünkü sen bir kadınsın, ve sadece kadın kimliğinle bir özsavunma yapmışsın.. emsalsin!

Kadına hala "yarım" bakan, görev biçen, onun nerede kahkaha atacağından, nasıl giyineceğine kadar herşeyine karışan devletli-devletsiz bütün erkeklerin korkulu rüyası olmuşsun.

Sen haklısın, herkes biliyor.. hiç kimse inkar edecek durumda değil ama; seni affederlerse nasıl dövecekler eşlerini, nasıl karışacaklar her bir şeylerine? 

Kısacası, basit bir adli vaka değil senin davan...

Bize Adaletin Penisini gösterdin Çilem!

Senin davan Adalet Yürüyüşü'nün kadın yanıdır...

Senin davan binlerce yıl milyonlarca kadını öldüren, milyarlarca kadına gün yüzü göstermeyen erkek egemenliğine karşı en sert cevaptır.

Ben sana inanıyorum! Sende kendine inan... "Bir kadın isterse, kendini doğurabilir" Çilem. Sen bize ve bütün kadınlara bunu gösterdin. Dostuna-düşmanına bunu gösterdin. Binlerce yıllık erkek egemenliğini bu topraklarda korkudan tir tir titrettin Çilem.

Share:

Read More

Çerkesliği bir de şöyle anlayabilir miyim?

Siyaset konuşmaktan bıktım usandım, beni bir nebze tanıyanlar siyasetin ruhuna aykırı biri olduğumu da bilirler zaten. Bana karabasan gibi çöküyor siyaset rüzgarları. Eski arkadaşlarım bazen hayretlerini dile getirip bana takılıyorlar "canberk'in evrimi" diye. Bende gülüyorum açıkçası. Gerçekten de siyaset benim için uygun bir şey değil. Bana çok zarar veriyor üstelik. Kendimi geçtim, siyasete zarar veriyor bir de. Yani iki yönlü bir zarar. 

Madem bu kadar dışında hissediyorum kendimi, niye diye soracak olursanız söylemiş olayım diye yazıyorum. Zorundayım diye. Defalarca alıntısını yaptığım Nazım ustanın Kerem gibi şiirindeki gibi bir duruma düştük açıkçası hem kişisel olarak, hem toplumsal olarak, hem ülkesel olarak, hem bölgesel olarak düştük bu duruma. Bende hem kişisel olarak, hem toplumsal olarak, hem ülkesel olarak, hem de bölgesel olarak bu zorunluluğu hissettim. Kişiliğimiz, toplumdaki varlığımız, ülkedeki konumumuz, bölgedeki varlığımız yani kısacası dört bir yanımız bir ablukaya alınmış. Bir karanlık çöküyor ve bu karanlıktan çıkmak için aydınlığa giden her yolu ateşe vermişler. Dünyadaki varlığımı sorguluyorum ya bir şiirim de "ben kaba bir etten/ bencil bir mideden/ lanet bir egodan m ibaretim?" diye... olmamak istiyorum, olmamak için çabalıyorum, olmaktan korkuyorum işte. Olmayacağım da. Olmamak için ne yapmak gerekiyorsa, onu yapmak istiyorum. Dört bir yanımıza, dört bir yandan saldıran bu karanlık,  aydınlığa çıkan her yola yakılmış bir ateş, midesinin kölesi olmak istemeyen bir Canberk, Nazım Usta ve Kerem gibi.. " Ben yanmazsam/ sen yanmazsan/ biz yanmazsak/ Nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa?" Zorundayım ben, aslında hepimiz zorundayız. Fakat zorunda olduğumun farkındayım ben. Ne yazık ki hepimiz farkında değiliz. İşte sorduğunuz sorunun cevabı, üzerimdeki ateşin sebebi bu. Boşuna mı demişler "Cehalet mutluluktur" diye. Cahil olamamanın bedelini ödüyorum, ait olmadığım bir şeyin ateşini taşıyarak. Fakat aynı zamanda cahil olmamanın onurunu da yaşıyorum, bu bedeli sırtlanarak. 

Cevabımı da verdiğime göre, size gerçek bir hikaye anlatacağım Çerkeslerle ilgili. Tanıdığınız Reyhanlılar varsa çağırın, onların unutmadıklarıyla harmanlayıp bu anıyı kulağımıza bazı küpeler yapacağız ve sonra takıp dolaşacağız.

Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde doğdum büyüdüm. On yıllar sürmedi bu büyüme, ama Reyhanlı'nın Çerkeslerine özgünleşen bazı karakteristik özellikleri taşıdığımı da belirtmeliyim. Bunların en başında resmi nüfus kayıtlarındaki Çerkesçe soyadım geliyor. Bu durumu sakın küçümsemeyin, bu durum öyle ki her nereye gidersem gideyim bana Çerkes olduğumu hatırlama zorunluluğu doğuruyor. Çünkü insanlar hep soyadımı sorguluyorlar. Ne demek, niye böyle diye sora sora, her seferinde Çerkes olduğum gerçekliğini yaşamak zorunda kalıyorum. Çünkü verebileceğim tek yanıt, bana Çerkes olduğumu hatırlatıyor. Her sorulduğunda yaşıyorum bu durumu. Her yerde.. Okulda, işte, barda, sokakta, mahallede, internette, vezne de, karakolda, bir seferinde adliyede.. soyadın ne demek, soyadın niye Apiş, soyadının anlamı ne biliyor musun? gibi çeşit çeşit sorular. Bu küçümsenecek bir şey değil, insana gerçekten her seferinde, her çeşit ortamda Çerkes olduğunu hatırlatıyor. Çerkes olmak bazılarının sürekli yaşatmaya çalıştığı gibi aşırısı aşırı özel olmak gibi bir şey değil, ne olursan ol, kim olursan ol insansın ama, insan olduğu her şeyi seviyor işte. Belki Sosruko, Tlepş, Setenay, Peterez olmuyorum ama Çerkes olmayı seviyorum. Hatırladığım hiçbir yerde rahatsız olmuyorum dolayısıyla. Çerkes olmak, insan olmaktır der bizim atalarımız. İnsan olmayı da seviyorum. İnsan olmak, adil olmaktır ve ben adil olmayı da seviyorum. Çerkes olmak, canından önce gelen onurundur ve ben onurlu yaşamayı da seviyorum. Çerkes olmayı hatırlamaktan pişman olduğum hiçbir anı yok hafızamda. Reyhanlı'lı olmanın bir getirisi olarak, bana en ilginç anlarda bile Çerkes olmayı hatırlatacak bir değeri kattığı için memnunum. Beni Canberk olmanın, kişi olmanın, bencil olmanın belki milim ilerisine taşıyor. O milimin ilerisinde olmaktan da memnunum.

Biz 3 kardeşiz, annemiz ve babamız bize her şeyden önce insan olmayı aşıladılar. Sonra iyi bir insan olmamızı öğütlediler. 

Yemek yemek, elbise giymek bunlar önemli şeylerdi evet. Hiç aç bırakmadılar, hiç açıkta da bırakmadılar bizi. Fakat bu zaten her annenin ve babanın yapacağı şeyler. Her anne-baba çocuklarını doyurmak ve onları giydirmek için en iyisini yapmaya çalışırlar. Her biri ne kadar yapıyor olursa olsun, hepsi olanaklarının en iyisini yapıyor emin olun. 

Fakat insan olmayı aşılamak, iyi bir insan olmayı öğütlemek farklı şeyler. Hiçbir gözle görülür faydası olmadığı halde, çok fazla emek gerektiren şeyler. Hiçbir anne-baba çocuğunun kötü biri olmasını istemez, ama ne yazık ki her anne-baba çocuğunun iyi biri olması için çabalamıyor. Çabalamıyor ki şiddet vakası her geçen gün artıyor dünyada. İnsan şiddet, hayvana şiddet, bitkiye şiddet, doğaya şiddet.. Hayvana tecavüz, çocuğa tecavüz, kadına tecavüz, emeğe tecavüz, adalete tecavüz, ağaca, ormana... hayvan cinayeti, çocuk cinayeti, kadın cinayeti, emek cinayeti, doğa cinayeti diye gidiyor. Hangi anne-baba çocuğunun tecavüzcü ve katil olmasını ister? Hiçbiri istemez bence. Ama ne yazık ki hepsi bunun olmaması arzusunu kaderin cilvesine bırakır. İnsan olmak, iyi bir insan olmak biçimi; çiçeğin polenini salıp öteki çiçeğe ulaşmasının arzusu gibi bir hal alır. Çocuğun insan olması ihtimali, insan olması aşılandığında %51dir. İyi bir insan olma ihtimali de öğütlendiğinde, iyi bir insan olması %51'dir. Kendi başına insan olma ihtimali de, iyi bir insan olma ihtimali de %49'dur. Bu yüzde 2 ihtimal; savaşı, talanı, tecavüzü, hırsızlığı, cinayeti, işkenceyi ortaya çıkarmaktadır.

Bana insan olmayı aşılayan ve iyi bir insan olmayı öğütleyen anneme ve babama; insan olmanın verdiği her acıya rağmen ve iyi bir insan olmaya çalışmanın çektirdiği bütün zulüme inat minnet borçluyum. İnsan olmaktan ve iyi bir insan olmaya çalışmaktan memnunum. 

Annem ve babam bugün ise bizlere iyi bir insan olma yönündeki çabalarımızda en büyük yoldaş olmaktalar.

Babama hiçbir halktan, dinden, cinsiyetten nefret etmez. Bildiği hepsini de sever-sayar. Ancak Çerkeslik onun için çok özel bir durumdur. Çerkesçe duymak ve konuşmak için can atar. O'na verebileceğimiz en anlamlı hediye, daha önce dinlemediği Çerkesçe bir şarkıdır. İlk Çerkesçe bir film indirip babama izlettiğimde mutluluktan ağlamak üzere olduğunu görmüşlüğüm var. Hayatında izlediği ilk Çerkesçe filmdi. 60 küsür yaşındaydı benim babam Çerkesçe bir filmi ilk seyrettiğinde. Şimdi bunu Türkçe'den başka dil bilmeyen birine anlatmak zor olabilir, ama okuyacaklar arasında mutlaka olacağı için deneyeyim: Doğup 20 yaşına gelene kadar Türkçe konuştuğunuzu, 20 yaşından sonra İngiltereye gittiğinizi ve hayatınızın çoğunluğunda Türkçe konuşarak yaşamak zorunda olduğunuzu hayal edin. Rüyalarınızı Türkçe görüp, İngilizce anlatmak zorunda olduğunuzu, karşınızdaki insanların ingilizce söylediklerini, aklınızda Türkçeye tercüme edip, Türkçe düşünüp sonra İngilizce konuştuğunuzu hayal edin.Tam 40 yıl... Tam 40 yıl, her yerde ingilizce şarkılar çaldığını, gittiğiniz kafede, barda... tam 40 yıl izlediğiniz her filmin belgeselin İngilizce olduğunu hayal edin. 60 yaşında ilk defa Türkçe bir film seyrettiğinizi hayal edin. Babamla empati kurun. Kurunca babamın mutluluktan niye ağlamak üzere olduğunu anlayacaksınız.

 Reyhanlı'nın babama da verdiği karakteristik özellikler var. Çerkeslik benim babam için neyse, Reyhanlı da o. Biz değişmeye başlayan bir Reyhanlı'da doğduk büyüdük, oysa onlar Çerkesler için yeni gelişen bir Reyhanlı'nın içinde doğdular ve büyüdüler. Bizim değişen Reyhanlı'mızı pek beğenmezler. "Eskiden Reyhanlı..." diye başlayıp biten yüzlerce cümlesini duymuşluğum var. Bir noktadan sonra, her seferinde daha da eskiden bahsettiğini anlayabildim. 

Mesela "Eskiden Reyhanlı'da Yenişehir gölü cam gibiydi. Tertemizdi" diye başlayan cümle bir süre sonra "Eskiden Amik gölü bataklık olurken" diye eskiye gidiyor. Daha heyecan verici oluyor.

Eskiden Reyhanlı Ormanlık gibi olan meyve ağaçlarının şimdi çöl gibi bir yere dönüştüğünün hikayelerinden, kocaman amik gölünden, bataklığa, bataklığından, ovasına dönüştüğü hikayelerine kadar bir çok anlattığı hafızam da. Hele hele Sığırcık sürülerinin baharın gelişiyle neredeyse gökyüzü kapatacak çokluğuna, her sığırcık gördüğünde anlatır.

 

Şimdi bir konuya açıklık getireyim. Biz Reyhanlı'nın yerli halkı değiliz, taş çatlasın varlığımız 152 yıl eskidir ama o kadar bile eski değildir. Yani babamın bana anlatacağı Reyhanlının yaşanılan kendi tarihi o kadar. Bende en fazla o kadarını anlatabilirim. Ben en fazla Çerkesler olarak Reyhanlıyı anlatabilirim.

Halbuki Reyhanlı Çerkeslerden çok daha eskidir, yani burada anlatacağım konu Reyhanlıdaki Çerkeslik tarihiyle sınırlı kalıyor.

Babam diyor ki; eskiden buralar hep Çerkes'di. Buralar dediği yer Amik ovasının Yenişehir kısımlarındaki topraklar. Çerkeslerin hemen hepsinin çok toprağı varmış bir zamanlar. Tayfur Sökmen zamanında, Hatay Türkiye'ye katılmadan önce topraklar Türkmenlere çok büyük paylar olmak üzere Çerkeslere de paylaştırılmış. Yani eskiden Çerkesler toprak sahipleriymiş. Arapları da tarlalarında hisseyle çalıştırıyorlarmış. Babamın eskiden dediği üzere, o toprakların büyük kısmı artık Çerkeslerin değil, Arapların. Eskiden Türkmenlerin olan koca toprakların da büyük bölümü artık Arapların. 

Biz küçükken Çerkes çocukları arasında bir Arap düşmanlığı vardı... Şimdide orada kalan Çerkeslerin içinde olabilir bu düşmanlık.

Bu düşmanlık duygusunun temel nedeni, Arapların yine toprak sahibi olması değil. Çünkü Araplar orası zaten arapların vatanı. Eğer bu bir düşmanlık nedeniyse, Arapların Çerkeslerden nefret etmeleri lazım. Ama öyle değil işte.. 

Çerkeslerin düşmanlık duygusunun temel nedeni, bugün bir çok Çerkesin duymaya dayanamayacağı bir neden. Kabul edemeyeceği bir gerçek.

Babam, Çerkesler Reyhanlıya ilk geldiğinde ser sefillerdi diye başlayıp, Arapların Çerkeslere "hadi bir oynayın, biz de size bir avuç tahıl verelim" diye bildiklerini anlatıyor. Çerkeslerin Reyhanlı'daki sefaletini kendi eğlencelerine çeviren Arapların ekin artıklarını toplayarak veya daha benzeri sefalet örnekleriyle anlatıyor.

İşte düşmanlık duygusunun temel nedeni bu. Tam 101 yıl Çarlık ile bir fiil savaşan, savaşta nüfusunun büyük çoğunluğunu kaybeden, soykırım yaşayan, sürgün edilen.. sürgüne gittiği yere hiçbir mülkünü götürmesine dahi izin verilmeyen.. Yurtlarından olmuş, akrabalarının neredeyse tamamını kaybetmiş, hastalık ve açlıktan kırılmış, parasız, çaresiz, yaralı, oradan-buraya dağıtılmış ve gittiği yerlerde evsiz barksız, aç ve hasta olan bir toplumun tüm bu yoksulluğunun bir eğlenceye çevirilmiş olması. Perişan halde, henüz ölülerinin yasını bile tutamamış, aç ve çaresiz insanlara; mutlu günlerinde oynadıkları bir oyunu, en acı günlerinde açlıktan oynatmak..

İşte o günden sonra Reyhanlı'da Çerkesler, Türkiye'de Çerkesler için bilinen rivayetin aksine hayata sımsıkı tutunarak, diş ile tırnak ile bir varolma mücadelesine giriştiler. Reyhanlı'da çocukluğumun geçtiği ev, dedemin sırtında taşıyarak getirdiği toprakla doldurduğu bir bataklık parçasıydı mesela. Çerkesler diş ile tırnak ile çalışıp mal mülk sahibi oldukça, acı günlerinde açlık yüzünden dans etmenin düşmanlığına daha da bir sarıldılar. Babamın "Eskiden eskiden hep Çerkes'di" dediği o günlere ulaştılar. Sonra 1 avuç tahıl için, tarlalarında Arapları çalıştırmaya başladılar.

Güzel günleri herkes anlatıyor, ben bu kötü günleri de anlatmak istedim. Çünkü toplum hafızasında, Çerkeslerin geçirdiği kötü günler her geçen gün yok oluyor, sanki bu topraklardaki varlığımız hep mutlu günlerdi algısı yaratılıyor.

Çerkeslerin o sersefil günleri unutmamaları lazım, lazım ki; eğer bir tabak yemek yiyorsak, bir evde oturuyorsak; hiçbirisinin bahşedilen bir şey olmadığını öğrenmeleri lazım.

Çerkeslerin "o" Arap düşmanlıklarına gelecek olursak, benim açımdan kabul edilir gibi değil. Çünkü hiçbir şey, genel bir nefret algısının gerekçesi olamaz. Olmamalı da! Çoğu Reyhanlı'lı Çerkesin bilip sustuğu öyle iğrenç etkileri de var ki bu nefretin, kabul edilebilir gibi değil. Biliyorum bugün onları konuşmayı ayıp sayan taraf çoğunlukta ama, ben konuşmamayı ayıp sayıyorum o etkileri. Kendini sınıfsal olarak bir toplumun üzerine çıkaran Çerkeslerin Arap kadınlarına bakış açılarını ve kendi alt tabakalarına karşı tutumları. Çerkeslerin bunları da unutmaması, bunlarla da yüzleşebilmesi lazım. Kendi değerlerini dahi ayakları altına aldıran bu nefreti her boyutuyla çözümlemeden o lekelerden de kurtulmak imkansız.

Hiç kimse konuşmayınca, hiç yaşanmamış olmuyor çünkü.

Sonra şimdi...

Peki bugün?

152 yıl özlemek için çok uzun bir süre... ama unutmak için yeterli bir süre değil! Herkes unutmuş olamaz, unutmayanların unutanlardan daha çok olduğunu biliyorum. Peki niye susuyorsunuz!

152 yıl önce çektiğiniz acılar, yaşadığınız sefalet.. üzerinize kabus gibi çöken açlık ve hastalığı niye uzak tutuyorsunuz vicdanınızdan?

Vatanındaki ateşten, kendini Türkiye'ye atarak kurtulmak isterken; burada aç ve sefil kalan mültecilere karşı biz empati yapmayacağız da kim  yapacak? 

Kim anlayacak ölüsü günlerce sokakta yatırılmış annenin çocuklarını siz anlamayacaksınız da?

Kim katliamın ve işkencenin günlük bir hayata dönüştüğü şehirlerden akın akın dışarıya kaçan ve aç kalan, susuz kalan, acısıyla alay edilen insanları anlayacak?

152 yıl...

Özlemek için çok uzun bir süre!

Unutmak için yeterli değil...

unutmuş olamazsınız.

Share:

Read More