Çerkes Diasporası etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Çerkes Diasporası etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Korkun ama Yalan atmayın!







Eğer Çerkesseniz veya Çerkeslerle uzaktan-yakından bir ilginiz varsa hayatın zaman tünelinde mutlaka Yermolov adını duymuşsunuzdur. “ismimin yarattığı terör, sınırları kalelerden daha iyi koruyacak” mottosuyla Rusya’nın belki gelmiş geçmiş en büyük canavarı, insan kasabı general Yermolov. Bir başka deyişle “dağlıların yüreğine öncelikle korku salmak isteyen” ve bunun için bir insanda olması gereken asgari ahlaki ve vicdani değerlerini yitiren ve bu değersizlik eşliğinde vatanımızı-halkımıza mezarlığa çeviren katil Yermolov.





Yermolov hakkında çok şey yazılır başka bir zaman.. benim bugün yazmak istediğim Yermolov’dan ziyade; onun isminin yarattığı terörün ve içimizden birilerinin yüreğine saldığı korkunun bugünlere kadar gelen hali…





Çocukluk zamanlarımız hem cahil hemde cesaretliyiz. Empati yeteneğimizde gelişmemiş.. Birilerinizin beğenmediği o Reyhanlı’da hep bir Arap-Çerkes mücadelesi var o zaman irili ufaklı. İki toplum o coğrafyada birlikte yaşamaya mecbur, bir kere orası onların vatanı, bizde sürgün bir halkın parçasıyız… ama bir doku uyuşmazlığı var bizlerle onlar arasında.. Aslında şöyle Çerkese Çerkes diyerek bakarsak, Türkiye’nin her noktasında, her halkla bir doku uyuşmazlığımız var o zamanlar. Çünkü toplumada, kadınada, doğayada farklı yaklaşıyoruz, farklı örflerimiz, adetlerimiz var.. düğünlerde çaldığımız çalgılarda, oynadığımız oyunlarda farklı. Ama biz o birilerinin beğenmediği Reyhanlı’ya geri dönelim, bildiğim yerden yazayım. Bazen büyük sorunlar yaşanır, bazen küçük sorunlar yaşanır ama hep sorun olurdu.





Bazen bizde kendi cürmüğümüzde ateş olur, yapılması doğru olmayan bir şeyi yapıverirdik. Bir çocuğu döverdik, bir topu patlatırdık, bir bisikleti göle atardık, bir tavuk çalardık vs. vs. Yaptığımız şey “olay” olursa; evde mahkeme kurulur ve babamızın karşısına geçerdik. Babamız bize karıştığımız olayla ilgili sorular sorardı. Ama sorular sormaya başlamadan önce bize bir Çerkesin nasıl olması gerektiğiyle ilgili bilgi verir ve sonuna “Sakın yalan söylemeyin, başınızı keseceklerini bilseniz yalan söylemeyeceksiniz” diye ekler, olayla ilgili sorular sorardı. Bizde ne halt yemişsek olduğu gibi anlatırdık ve babamızda ettiğimiz halta göre bizleri cezalandırırdı. Bizim söylediklerimiz esastı, başkasını dinlemeye ihtiyaç bile duymazdı babam. Yalan atmayacağımızdan da öyle emindi.





Şimdi açık yüreklilikle soruyorum: Babanız size hiç “başınızı keseceklerini bilseniz bile yalan atmayın” demedi mi yahu? Ne kadar kolay, yüzünüz hiç kızarmadan, utanmadan sıkılmadan yalan atabiliyorsunuz?





Bir insanı beğenmeyebilirsiniz, fikirlerini ve eylemlerini gerek şahsi menfaatleriniz gerekse toplumsal düzenimiz için zararlı görebilirsiniz.. Eleştirilerinizle, karşı fikirlerinizle bir kişiyi yerden yere bile vurabilirsiniz hepsi normal. Farklı düşünüyor olabilirsiniz, düşünceleriniz çatışıyor olabilir, bunlarda normal.





Hatta Katil Yermolov’un yüreğinize saldığı korku bugün yaşıyor da olabilir, korkuyor olabilirsiniz bu da normal.





Ama;





yalan atamazsınız..





iftira atamazsınız..





algı yaratamazsınız..





Çünkü farklı düşündüğünüzde, fikirleriniz çatıştığında yada korktuğunuzda değil, yalan attığınızda, iftira attığınızda, algı yarattığınızda alçak olursunuz!





Yermolov’un isminin yarattığı terör; sizi kendi vatanınızdan uzak tuttuğunda, sessiz kıldığında, asimile ettiğinde değil, Yermolov isminin sınırları koruyan terörüne katkı sunduğunuzda köpek olursunuz!





Ne olursanız olun; alçak olmayın ve köpeklik yapmayın.



















Toplum için her biri kendi yöntemleriyle, bilgileriyle, yapabilecekleriyle ve iyi niyetleriyle bir şeyler yapan her insana bugüne kadar denmeyen kalmadı. Çerkes Soykırımı Tanınsın İnisiyatifi olarak İstanbul’da imza toplarken benimde birlikte olduğum grubu “bölücü” ilan ettiler. Diğer halklarla birlikte Çerkes olarak katıldığımız etkinliklerden sonra bizi kendi küçük kafalarıyla akıllarınca aşağılamak için “Ermeni, Yahudi” ilan ettiler. Toplumsal barış için kaleme aldığım şeylerden sonra “Ajan” dediler. Türkiye’nin en ötekilerinin ölümcül sorunlarına karşı yanlarında olduğumda “İbne-Top” dediler. Arkamdan “Çerkes değil” dediler.





Ya alçaldılar ya köpeklik yaptılar.





Bugün kendi vatanlarında Çerkes olarak yaşamak ve Çerkes olarak kalmak için mücadele veren, mücadele verenleri destekleyen insanlar için gizli bir ajanda açılıyor. Hepiniz bunu konuşmak zorunda değilsiniz, ama yalan ve iftira atmak yada yalanlarla-iftiralarla dolu bir algıyı yaymak zorunda da değilsiniz.





Hayra açılmayan ağzınızı şerre de yormayın bir zahmet.
Share:

Çerkes Dövüşü

Çerkeslerde ulusal bir birlik duygusu gelişmediğinden mi yada öyle bir duygu bastırılsın diye sürekli maniple edildiğimizden mi bilmiyorum ilginç bir örgüt holiganlığı var. Ne zaman bir tartışma çıksa; insanlar kendilerini yakın hissettikleri örgütün holiganına dönüşüp karşılarında gördüklerini ezmek için akla-vicdana sığmayacak şekilde saldırgan oluyorlar. Ortak idealleri olan örgütlerin bile birbirine karşı tutumu bu şekilde.





Geçenlerde sosyal medyada ‘Çerkeslerin Sorunları’ başlığıyla bir yazı yayınladım, yazdığım yazıda sayın Halbad Muharrem ‘Bizim Düşmanımız Kim?’ diye sordu bana. Bende ‘bizim en büyük düşmanımız yine biziz’ dedim.





Bize bizden beter düşman mı var?





Çerkeslerin en büyük düşmanları yine Çerkesler. Bu da yetmiyormuş gibi halkın içinde yan yana gelip dernekleşenler var mesela; onların da en büyük düşmanı başka dernekçiler. Bazı dernekler yan yana gelip Federasyon kurmuşlar, onların da en büyük düşmanları diğer federasyonlar. 10-15 kişi bir grup oluşturmuş mesela ‘demokrasi’ temalı.. onların da en büyük düşmanları diğer demokrasi temalı gruplar. Çerkes sorunuyla ilgili çözüm örgütlemek isteyenler var, karşılarındaki en büyük düşmanları yine Çerkes sorunuyla ilgili çözüm üretmek isteyenler.





Hal böyleyken bir gündeme dair iki kelam ettiğinizde, sizden bir taraf seçmeniz bekleniyor. Bağımsız olmak ise herkesin düşmanı olmak demek. Bir taraf olunca da sizden hep karşı tarafa saldırmanız bekleniyor, durup ‘arkadaş bir dakika ne oluyor’ diye sorunca kıyamet kopuyor, tabiri caizse fişleniyorsunuz.





Bir kaç madde yazıp, sonra noktayı Dünya Çerkes Birliği ile Kafkas Dernekleri Federasyonu arasında gelişen sürece dair yaşanan tartışmalarla ilgili yorum yaparak koymak istiyorum.





0- Çerkesler ve herkesler.


Bu madde özellikle 0 ile başlıyor, çünkü aşağıdaki diğer maddelerin en solunda gizli bir sıfır bulunuyor.





Sebebi yağmalanmış tarihimizdir, bu yağmayı Çarlık mı yapmıştır, Osmanlı mı yapmıştır, Sovyetler mi yapmıştır, Türkiye mi yapmıştır, Rusya mı yapmıştır, içimizdeki Fransızlar mı yapmıştır ya da hepsi bunu parça parça mı yapmıştır bilemem. Ancak doğrusu yağmalanmış bir tarihimizin olduğudur. Tarih bizim için Büyük savaştan önce ve büyük savaştan sonra ikiye ayrılmıştır. Bizler sonrasında kalmışız mecburen (Bakunin’in dediği üzere: Tarih kazananların propagandasıdır) Daha sonra soykırımla birlikte; soykırımdan önce ve soykırımdan sonra diye ikiye ayrılmıştır. Bizler (Türkiye’dekiler) soykırımdan sonrasında kalmışız mecburen. Daha sonra Osmanlıdan önce ve Osmanlı’dan sonra diye ikiye ayrılmıştır. Bizler yine mecburen Osmanlıdan sonrasında kaldık. Daha sonra tek partili dönemden önce ve tek partili dönemden sonra diye ikiye ayrıldı ve yine biz mecburen tek partili dönemden sonrasında kaldık. Şimdinin adını koyamıyorum tarihin henüz. Ama bu yolla ilerlersek yarının adını koyabiliyorum ne yazık ki: varlığımızdan önce ve varlığımızdan sonra olacak bu gidişle.





Benim kişisel görüşümü yazmayacağım şimdi, kimilerine göre karadenizden hazara kadar olan herkes Çerkes, kimilerine göre bütün Kafkasya Çerkes, kimilerine göre sadece Kuzey Kafkasya Çerkes, Kimilerine göre Apsuvalar ve Adığeler Çerkes. Çözümü basit. Çerkes nedir, ne değildir onu iyice ortaya koyacağız. Önce biz Çerkes miyiz, değil miyiz ona cevap vereceğiz. Neden Çerkesiz, neden Çerkes değiliz onu da söyleyeceğiz. Sonra kim Çerkestir, kim Çerkes değildir düşüneceğiz. Neden Çerkesler, neden Çerkes değiller onu da katacağız düşünürken. Sonra gidip onları temsil eden en büyük kurumlara soracağız: Siz Çerkes misiniz diye.





1- Bana göre Çerkeslerin en büyük düşmanı Çerkeslerdir





Sebebiyle ilgili bir çok şey yazılıp çizilebilir, ancak en temel neden Çerkeslerin kendi sorunlarıyla ilgili farklı görüşlerin kavga gürültü olmadan, medeni bir şekilde tartışabilecekleri.. fikir alışverişi yapabilecekleri bir zeminlerinin bulunmamasıdır.





Çözümü ise bu halka emek veren farklı görüşlerde samimi insanların bu zemini inşa etmesi ve örgütlemesidir.





2- Kurumlarımızın en büyük sorunu, içlerindeki “İrlandalılardır.”





Kurumlarımız bütün dikenlerini kabuklarına örmüş, kendileriyle aynı şeyleri savunmayan herkesi düşman ilan ederken.. onlara en büyük zararı veren içlerinde onları dışarıda farklı şeyler söyleyen herkesi düşman ilan edenlerdir. Her eleştiri bir saldırı değildir, bazı şeyler daha iyi olsun diye eleştirilir.


Çözümü ise kurumlarımızın kabuklarında halkına karşı uzanan bu dikenleri kaldırması ve her eleştiriyi bir saldırı olarak görmemesidir. Böylelikle hem hepimizin hem de halkımızın kurumlarına dönüşebilirler ve dahada önemlisi ancak böyle gelişebilirler.





3- Geçmişin geleceği yoktur, tek bir gelecek vardır.





Çerkeslerin büyük çoğunluğu Çerkesliğini geçmişten almaktadır, geçmişiyle Çerkes olmaktadır ve geleceğe doğru sürekli başkalaşarak yaşamaktadır. Geleceklerini bir Çerkeslik üzerinden inşa etmeyenlerin gelecekleri en son nokta bir Çerkes olarak yok olmaktır.





Çözümü ise Çerkesliğe dair bir gelecek inşa etmektir, bu geleceğin yolu ise vatana dönüştür. Önce vatana dönüşün bilincini örgütlemek gerekir. Dönüş geçmişte kalmış husumet ve düşmanlıklarla: saldırgan ve agresifçe değil, barış ve kardeşlik içinde: evrensel hukuk ve demokrasiye uygun olarak yol aramalıdır.





4- Kabardeyli Çerkesler ile Abzehli Çerkesler hastalığı..





Bazen şaka yollu, bazen ciddi bir şekilde zuhur eden Kabardey, Abzeh, Şapsığ gibi kabilecilik bir geri kalmışlıktır. Bazen bilerek yada bilmeyerek bir kabileden olmayı övmenin aslında o kabileden olmayanı aşağılamak olduğunu da anlamak gerekir. Bunlar toplumun psikolojik olarak bölünmüş kalmasını sağlayan, zihnen Çerkeslerin arasına sınırlar çizen şeylerdir.





Çözüm olarak Kabardeyleri ya da Abzehleri yok edelim demiyorum elbette, ancak en öne, en önemliye Çerkesliği yerleştirmektir. Kabardeyliliği, Abzehliliği bir kimlik olarak değil, bir kimliğin tarihi olarak ortaya koymak ve Çerkes kimliğini tek parça inşa etmektir.





5- Kayserili Çerkeslerle, Manisalı Çerkesler hastalığı..





Başkalaşımın bir diğer örneği Türkiye’de Çerkeslerin kendi aralarında zuhur eden bir hemşericiliktir. Bu da Çerkeslerin aralarında oluşan psikolojik bir sınır oluşturmaktadır. Bazı büyükşehirlerdeki Çerkes derneklerinin yönetim seçimlerinde bu psikolojik sınırın ortaya çıkışı görünmektedir. Bunlar bizim buralı değil, derneğimizi yönetiyor şeklinde. Bu sınırlar Çerkeslerin doğal sınırları olmadığından bunlardan vazgeçilmelidir.





Çözümü ise bütün Çerkeslerin vatanı Çerkesyadır, Türkiye’deki bütün Çerkesler de tek bir diasporadır ve hemşeridir bilincini yaymaktır.





6- Çerkes Parası hastalığı…





Belki dünyadaki en şeffaf para akışı Çerkes parasıdır. Çünkü hortumlanacak, dolandırılacak bir niteliği yoktur ve her zaman bu parayı alan kişi veren tarafından hak edildiğine inanıldığında verilebilir. Ancak biliyorsunuz ki; dünya Çerkes dünyası değildir ve Çerkesler bu dünyada bir halkın geliştirmesi gereken bazı şeyleri üretebilecek araçlara sahip değiller. Şimdiki dünya olanaklar dünyası, ancak bütün olanaklar uluslararası kabul gören para üzerinden satılmaktadır.





Çözümü ise bir Çerkes fonu oluşturmaktır. Bu fonla toplumsal üretim desteklenmelidir.. Çerkes müziği akademileri açılmalı, geleneksel Çerkes müziğini sürekli tüketmek yerine profesyonel Çerkes müziği inşa edilmelidir. Çerkes kütüphaneleri açılmalıdır, Çerkes yazarlar fonlanmalıdır, Çerkes medyası oluşturulmalıdır. Çerkesleri yeni çağa taşıyan: gerek sanal (bilgisayar, cep telefonu oyunları.. sanal kütüphaneler vs..) gerek reel atılımlar yapılmalıdır.





Dünya Çerkes Birliği ile Kafkas Dernekleri Federasyonu arasında gelişen sürece dair





Bir tarafta Kaffedçiler DÇB’ye haklı-haksız ver yansın ederken ilgimi çeken en garip şey bir grubun DÇB’yi Rusçulukla suçlaması oldu… Bunlar doğru şeyler değil; bir kurumun yanlılarının diğer bir kurumun yanlılarını bu şekilde eleştirebilmek için, kendi kurumlarının bağımsız olması gerekir. Şimdi DÇB yanlısı kurumlar çıkıp KAFFED’i Türkçülük bazı sebeplerden ötürü Türkçülük ile suçlarlarsa, bu suçlamayla ilgili savunma yapacağınız bütün argümanlar DÇB içinde geçerlidir. Ayrıca karşılıklı Rusçuluk-Türkçülük suçlamalarının hiçbir faydasıda yoktur. Kaffed DÇB’den ayrılır mı, DÇB Çerfed’i alır mı bunlar ayrı şeyler.. Eğer varsa böyle bir durum DÇB Kaffed ayrılırsa Çerfed var diyorsa ya da Kaffed ayrılığı DÇB’ye zarar vermek üzerine bir tehdit olarak düşünüyorsa; burada tartışılması gereken tutumlar farklıdır. Birbirlerine karşı kullandıkları yöntemler eleştirilmelidir.





Kurumlara, kurumların holiganlarına önerim, tartışmaları kurumsal partizanlık boyutuna çekerek tartışmaktansa; bugüne kadar temsil ettikleri halka verdikleri zarar veya veremedikleri faydalar üzerine yıkıcı olmaktan ziyade yapıcı bir şekilde yürütmeleridir. Çünkü Kaffed DÇB’nin en büyük örgütüyse veya DÇB Çerkeslerin Rusya’daki sesiyse veya öyle olmaya çalışmak istiyorsa ikisinin de dinamiği Çerkes halkıdır ve Çerkes halkı her ikisinden daha büyüktür.


Kurumlara, kurumların holiganlarına önerim, tartışmaları kurumsal partizanlık boyutuna çekerek tartışmaktansa; bugüne kadar temsil ettikleri halka verdikleri zarar veya veremedikleri faydalar üzerine yıkıcı olmaktan ziyade yapıcı bir şekilde yürütmeleridir. Çünkü Kaffed DÇB’nin en büyük örgütüyse veya DÇB Çerkeslerin Rusya’daki sesiyse veya öyle olmaya çalışmak istiyorsa ikisinin de dinamiği Çerkes halkıdır ve Çerkes halkı her ikisinden daha büyüktür. Kurumlarımız kendini birbirinin rakibi olarak görmekten vazgeçmeli, birbirini tamamlayan biçimde inşa etmelidir. Doğrusu; özeleştiridir. Kaffed DÇB’yi eleştirirken kendisinin DÇB’yi oluşturan bir kurum olduğunu, DÇB’de Kaffed’i eleştirirken Kaffed’in kendisini oluşturan bir kurum olduğunu bilmelidir ve eleştiriler taraflar arasında oluyordan ziyade bir özeleştiri niteliği taşımalıdır. Çünkü DÇB bir parça Kaffed, Kaffed’te bir parça DÇB’dir. Böylesi bir ilişkide yaşanan tartışmaların iki grubu farklı bir oluşumun kavgası gibi sürdürmek hem nezaketsizlik hemde haksızlıktır. Bu tartışmaların topluma yansıyan biçimi: Her kurumun tartışma olan konuyla ilgili kendi özeleştirisini vermesi olacaktır.
Share:

Bir kadın isterse herşey olabilir

Biliyorsunuz ve belki yaşıyorsunuz da. Üç paragraftan daha uzun yazı olduğu zaman çoğunluk yazının sonunu getirmiyor. Böyle “ilginç” özelliklerimiz var, sırf bu sebepten dolayı en sonda söyleyeceğimi en başta söyleyeyim:

“Bir kadın isterse herşey olabilir”

Bundan 2 yıl önce soğuk bir kış akşamında Da Vinci’nin Melekleri isminde yabancı bir dizi izliyordum. Dizide Da Vinci, bulunduğu şehirden başka yerlere giderken bindiği gemide demir parmaklıklar arasında Çerkes köleler vardı. Gemi denizde yol aldıkça parmaklıklar arasındaki Çerkesler çıldırıyor, kendine zarar verme noktasına geliyorlardı, Da Vinci’de bu duruma şaşırıp sorunu anlamaya çalıştığında, Çerkeslerin inancına göre dünyanın sonuna gittiklerini sandıkları için böyle olduklarını anlıyordu. Onlara dünyanın düz olmadığını, yuvarlak olduğunu kendine teknikleriyle anlatmaya çalışıyordu.

Da Vinci gerçekten hiç Çerkeslerle karşılaşmış mıdır? Bilemem.
Da Vinci’nin annesi Çerkes midir? Hiç bilemem.

Yukarıda anlattığım şey bir dizinin 10 dakikadan fazla sürmeyen kısa bir bölümü, kurgusu var, hikayesi var… doğru mu, yanlış mı derseniz yüzde 99 yanlış, yüzde 1 doğru derim bu sahneye.

Fakat şöyle bir gerçek var ki: Çerkesler ve Xabzesi; bildikleri, inandıkları, saydıkları, sevdikleri şeyler.. Allah eliyle yaratılmış ve bozulmadan olduğu gün gibi bu güne gelmiş şeyler değil. Sadece Çerkesler içinde geçerli değil bu, her millet, her bilgi, her inanç için geçerli şeyler..

Dünya çok değişti, biz dünyadaki değişimden de çok değiştik aslında.. Biz henüz neler olduğunu kavramış bile değilken; imparatorluklar yıkıldı, cumhuriyetler kuruldu. 2 büyük Dünya savaşı oldu, sanayi devrimi gerçekleşti. Töre kalktı, hukuk geldi, ulus devletler kuruldu, seçme seçilme hakkı diye bir şeyler çıktı, Arabalar yaygınlaştı, atlar kayboldu.. demokrasi’nin her çeşidi görüldü, kayboldu (temsilisi, doğrudanı) sonra kadınlara da verildi bu haklar, dünya iki kutba ayrıldı, insanlar aya ayak bastı, uzaya uydular gönderdiler, insanlar kırsaldan kentlere doğru akın akın aktılar.. internet diye birşey icat edildi, geliştirildi. Google denilen bir şey ortaya çıktı, sonra sosyal medya.. vs. vs.

Biz bütün bunlar olup biterken, kendi ulusallaşmasını tamamlayamamış şekilde birçok coğrafyaya sürgün olduk, gittiğimiz yerlerde bile yan yana durdurulmadık. Bütün bunları xabzenin hakim olmadığı, bizleri yok etmek isteyenlerin olduğu yerlerde yaşadık.

Bir zamanlar Çerkes erkeğinin giyimiyle ilgili ““at üstünde doğup yine at üstünde ölecek bir millet” kibarlığındaydı denirdi. Bugün ne at üstünde doğan, ne de at üstünde ölecek kişi erkek kalmadı, o giyim de kalmadı.

Değiştik.

Uzun lafın kısası “Attan indik, otomobile bindik” artık. At bizim atımızdı ama otomobil bizim otomobilimiz değil.. tekerleri bile bizim değil..

Şimdi biz bu otomobille 150 küsür yıl ileri gittikten sonra; 150 yıl geride bıraktığımız atımızın “nalını” neden tartışıyoruz?

Kadından thamade olurmuymuş?

Rahmi Tuna’ya göre Thamade olmak için şu şartlar yetiyor:

“1) Akıl ve anlayış sahibi olmalıdır.
2) Fiziksel ve zihinsel engeli bulunmamalıdır.
3) Üzerine almış olduğu görevin bilincinde ve bilgisinde olmalıdır.
4) Kişisel olarak yeterli deneyim birikimine sahip olmalıdır.
5) Üzerine almış olduğu görevi (thamadelik görevini) başarabilecek kadar yetenekli olmalıdır.
6) Duygu ve düşüncelerini ifade edebilme ve ikna edebilme yeteneğine sahip olmalıdır.
7) Suçlu ve toplumsal yaşama ters düşen bir aileden gelmemelidir.
8) Kendisi toplumun gözünde davranışları ve sözleri ile güvenilir ve inanılır bir kimse olmalıdır.”

O zaman kadından thamade olmaz diyen kişilere soruyorum, kadında yukarıdakilerden hangisinin noksan olduğunu düşünüyorsunuz? Çerkes kadını akılsız, engelli, bilinçsiz, bilgisiz, deneyimsiz, birikimsiz, yeteneksiz, başarısız, kendi duygu ve düşüncelerini ifade edemeyen, ikna kabiliyeti zayıf, güvenilmeyen ve inanılmayan bir karakter mi? Ya da Hz. Havva’nın elmayı ısırmasından bu yana cinsiyeti suçlu bir insan mı?

ya da,

Nahit Serbes’e göre bakalım..

“Thamade: kendini bilen, kendini sorgulayan objektif bakış açısıyla kendini kendi karşısına alarak, noksan taraflarını tespit etmeye gayret eden, kendini tanıyıp tekâmül etmeye çalışan kişidir. Kendini bilmek neden çok önemlidir?
Belli bir kimliğimiz, doğum tarihimiz, adresimiz, anamız babamız belli şeklinde düşünenler, bu kavramla ilk kez karşılaşmış olanlar olabilir. Böyle düşünenlerimiz varsa, onları rahatlatmak için, kendini bilmek derken ne kastediyoruz?
İsterseniz buna, “İnsanlaşmak” ya da “Kendini yeniden inşa etmek”, kâmil olmak diyebiliriz.”

Soruyorum size kadın yukarıda Rahmi Tuna ve Nahit Serbes’in “Thamade” tanımındaki neye aykırıdır?

**

Çerkes kadını thamade olur mu? diyorsunuz..
Kadın;
Yazabilir, düşünebilir, anlayabilir, bilim insanı olabilir, dünyayı yeniden keşfedebilir, uzaya çıkabilir, okyanusa dalabilir..

Kadın;
Devrim yapabilir, lider olabilir, yönetebilir.

Kadın;
Dernek başkanı olabilir, Sendika başkanı olabilir, Federasyon başkanı olabilir, Başbakan olabilir, Cumhurbaşkanı olabilir.

Kadın;
Savaşabilir, barışabilir, karar verebilir.

Kadın isterse herşey olabilir! Yani Thamade'de olabilir.

Ama siz iflah olmazsınız….


Share:

2017: Çerkesler neredeydi?

Hamit Ğış'ın çizimi


Çok hızlıca anlatmak gerekirse bu yıl her yıl olduğu gibi önemli günler anıldı ve kutlandı. Mesela birilerinin muhteşem bir inatla sürgün olarak, birilerinin de intikam edasında soykırım olarak andığı 21 Mayıs bu yıl da anıldı.  21 Mayısla ilgili paneller de hemen hemen her yıl olduğu gibi gerçekleştirildi.  Bu yıl aslında yine bir rutin olan ama her yıl olmayan; derneklerin genel kurul toplantıları ve yeni yönetim seçimleri ve yine Kaffed'in de olağan kongresi ve yeniden yönetimi seçildi.. 21 Mayıs'ta  Golovinka'da Büyük Ağaç altında izin Çerkes Soykırımı anmasında Çerkesçe dua eden Ruslan Guaşho'nun Rus yargısı tarafından cezalandırılması sonucu başlattığı mücadele bu yıl Türkiye Çerkes diasporasında olağanüstü bir hareketlilik yaşattı. Ruslan Guaşho'nun bu mücadele içinde açlık grevine başlaması ise Çerkeslerin hiç alışık olmadıkları bir protesto biçimi olduğundan diaspoara Çerkeslerinin gözünü iyice oraya çevirdi.  Aşağıda hepsini kendi kalemimce yorulmaya gayret edeceğim.

*** XASE TV

Can sıkıcı kısımları yazmadan önce, can alıcı bir kısımı yazıp; sezarın hakkını sezara da vererek başlamak istiyorum. Bence geride bıraktığımız yılın Çerkes diasporası içinde ortaya çıkan en büyük kazanımı XASE TV projesi oldu. Şuana kadar 9 kısacık video üretebilmiş ancak şuandan sonrası içinde üreteceği bir çok şeyi olduğunu gözler önüne seren bu proje, çağımızın olanaklarını kullanarak halkı için üretim alanı oluşturdukları bir nokta. Geride bıraktığımız yılın Şubat ayında "Sosyal Medya Çerkesler İçin de Bir Fırsat Olabilir"  başlığıyla kısa bir yazı kaleme almıştım ve şöyle yazıyordu bir bölümünde:

"İnternetin zararları anlatmakla bitmez, ancak sadece zararlarını anlatırsak pesimist gibi boş tarafa bakıyor olmaz mıyız? Çünkü aynı zamanda internetin yararları da anlatmakla bitmez. Mesele; interneti hangi yönde kullanacağımıza kalıyor.
İnternet yalnızca film-dizi izlediğiniz, oyun oynadığınız, alışveriş yaptığınız bir yer değil. Hatta hiçbiri değil! İnternet bir taşıyıcı, sunan ile alan arasındaki o bağlantı. Biz sürekli alan gibi; ne sunuluyorsa onu almaya çalışmak zorunda da değiliz.. belki bizim de sunacak bir şeylerimiz olabilir?"
İşte Xase TV projesinin emekçileri; interneti Çerkesler için bir "alan" olmaktan bir adım ileriye taşıyıp "sunan" olabildiler. İnterneti Çerkesler için sadece tüketilen bir yer olmaktan, üretilen bir alan olmaya doğru ilk adımı da başarıyla attılar. Bu anlamda bu projeye gönül veren, emek verenlere şahsen çok minnettarım! Sadece bize sundukları 9 video ya da sunacakları diğer materyaller için değil bu minnattarlığım, bu nesile bir yolu açtılar...
Onları takip etmek için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz. 

*** ÇERKES SOYKIRIMI

Çerkes Soykırımı, Jıneps'in deyimiyle: Tsitsekun..

Nedendir bilinmez Çerkeslerin yaşadığı trajedinin tam adı SOYKIRIM olsa da, Çerkesler daha çok sürgün demeyi yeğliyorlar. En iyi ihtimalle de ikisini bir arada kullanıyorlar yani "Çerkes Soykırımı ve Sürgünü". Halbuki yaşadığımız herşeyin toplamının tam karşılığıdır Soykırım..  Buna Çerkesya'yı Çerkessizleştirmek üzere yürütülen politikalar da dahil. Yani en baştan kendimize doğru soruları sorarak başlamamız gerekiyor; Çerkes soykırımı nedir?

İlk önce Soykırım nedir diye soracak olursak; uluslararası hukuka göre soykırımın tanımı aşağıdaki gibidir:

"Ulusal, etnik, ırksal ya da dinsel bir öbeğin tümünü ya da bir bölümünü yok etme niyetiyle
(a) Öbek üyelerinin öldürülmesi;
(b) Öbek üyelerine fiziki ya da ruhsal açıdan zarar verilmesi;
(c) Öbeğin, fiziki varlığını tümüyle ya da kısmen sona erdirecek yaşam koşullarıyla yüz yüze bırakılması;
(d) Öbek içi çoğalmanın engellenmesi;
(e) Öbek bünyesindeki çocukların başka bir öbeğe aktarılması
eylemlerinden herhangi birinin işlenmesi"

Yukarıdaki A'dan E'ye sıralanan listedekilerden sadece birininin bile işlenmiş olması Çerkeslerin yaşadığı trajediyi uluslararası hukuka göre Soykırım olarak niteler.  Çerkesya'yı işgal etmek için 101 yıl vatanımıza saldıran kuvvetlerin Çerkesleri öldürdüğü, Çerkes köylerini yakıp yıkarak maddi ve manevi açıdan zarar verdiği.. Çerkeslerin tarlalarını kullanılmaz hale getirip, meyve ağaçlarını yok ederek Çerkesleri açlığa mahkum ettiği, Çerkesleri hiç alışık olmadıkları iklimlere ve topraklara zorla gönderdiği.. gönderildiği yerlerde Çerkeslerin yaygın hastalık ve açlıktan öldüğü göz önünde bulundurulunca.. yukarıdaki listede soykırımı oluşturan 5 maddenin neredeyse tamamının işlendiği gün gibi ortadadır.

Dolayısı ile yaşadığımız bu trajedinin kesin adı: Çerkes Soykırımıdır.

...Çerkes Sürgününe gelirsek,

Çerkes sürgünü, Çerkeslerin zorla vatanlarından çıkarılmaları olarak yorumlanıyor. Halbuki bu durum soykırımın sadece bir parçası olmakla birlikte, kendi içinde çelişkili bir ifadedir de. Çerkesler Rusya'nın egemenliğini kabul ettikten sonra işledikleri bazı fiillerden dolayı mı cezalandırıldı da adı sürgün oluyor? Çerkesler 1864 yılına kadar ve Rusya'nın egemenliğini asla kabul etmediler. Hatta Osmanlı Çerkes topraklarındaki (sözde) haklarını Edirne antlaşması ile 1829'da Rusya'ya bıraktığında Çerkesler Osmanlı'nın Çerkesya'da böyle bir hakkı bulunmadığını haykırarak mücadelelerini yükselttiler ve işte asıl bundan sonra Rusya Çerkesya'yı Çerkeslere zehir zıkkım edecek politikalarına başladı. Biz bugün 21 Mayıs'ta andığımız trajediye sürgün dersek, baştan o dönemde Rusya'nın bir parçası olduğumuzu ve yaptığımız eylemlerden ötürü sürgün ile cezalandırıldığımızı kabul etmiş gibi oluruz.

Bu sebeple gerek bizim vatanımızı yağmalamak ve işgal etmek üzere askeri hareketleriyle, gerek askerlerinin vatanımızdaki insanlara karşı işledikleri her türlü katliam, zulüm ve baskılarıyla gerek  vatanımızda yaşama şansı vermeyen politikalarıyla bizi vatanımızda yaşayacak şans bırakmayarak oradan zorla ayrılmamızı sağlayan Çarlık Rusya'sının Çerkeslere karşı işlediği bütün bu suçların ederi ÇERKES SOYKIRIMI'dır.  Bizler de 21 Mayıs'ta Soykırımı anmalı, Soykırım suçuna yönelik hak ve taleplerimizi sürekli canlı tutmalıyız.

Ancak 2017 yılında dahi kurumlarımız soykırımı ağız ucuyla söylemeyi, sürgünü ise haykırmayı tercih eden bir tutum sergilediler. Soykırıma uğramaktan nedense utanır bir tavır sergiledikleri izlenimi verdiler.

Çerkes halkının tamamının en kara günü olan 21 Mayıs'ta... bu coğrafyada bulunuyor olmamızın tek sebebi olan 21 Mayıs'ta... Kendi anavatanımızın bir parçası sayılmıyor olmamızın sebebi olan 21 Mayıs'ta... kurumlarımızın neredeyse her birinin andığı bu 21 Mayıs'ta...  Yine sağımızı, solumuzu, adımızı, grubumuzu bir kenara koyup Çerkesler olamadan... acımızda birleşemeden kırk parça andık bu kara günü... en kötü günümüzün anmasında dahi birlik olamadıktan sonra; başka yerde hiçbir şey de olamayız. Hala anlayamadık...

 *** RUSLAN GUAŞHO

2017'nin 21 Mayıs anmalarıyla ilgili değerledirmemi yapmışken, bugüne kadar rutinleşen  sıradan anma günlerini bozan "Ruslan Guaşho" davasına gelmezsem olmazdı.
https://www.jinepsgazetesi.com/makale/benimadimruslanguaso-2015
Ruslan Guaşho'nun davası; bize Çerkes soykırımına dayalı bir politikanın hala sürdüğünü göstermektedir. Vatanımızı yüz yıl savaşa mahkum eden, vatanımızı işgal ederken yüz binlerce insanımızı katleden.. evlerimizi, tarlalarımızı yakan.. binlerce bebeğimizi yetim bırakan.. yüz binlerce insanımıza vatanımızda yaşama şansı bırakmayan bir devletin; şimdi bütün bu yaptıklarında kaybettiklerimizi anmamızı dahi yasaklayan ve cezalandıran tavrı da bunun en net delilidir. Ruslan Guaşho 21 Mayıs'ta anavatanımızda Çerkes soykırımını anmak için toplanan kalabalık önünde Soykırımda hayatını kaybeden ve acılar çeken herkes için Çerkesçe dua ettiği gerekçesiyle Rus polisi tarafından gözaltına alınmış, Rus yargısı tarafından cezalandırılmış ve bunu hem kendine hem de halkına karşı bir hakaret olarak değerlendirip açlık grevine başlamıştı. Böylelikle Türkiye'de ortalama 2 gün hatırlanan bu acı gün, onun eylemiyle birlikte, o eylemini sonlandırana kadar Çerkeslerin gündeminde oldu ve Türkiye'deki Çerkesler hiçbir kurumun örgütlemesine ihtiyaç duymadan her kesimiyle birlikte Ruslan Guaşho'nun bu davasına sahip çıkmış  "Soykırımı anmak değil, Soykırımı yapmak suçtur" diyerek Türkiye'deki sosyal medyada ses getirmeyi başarmıştı. Çerkes kurumlarının yıllardır devam eden ayrıştırıcı tutumunun üzerine Çerkeslerin, bir kişinin Çerkes davasını bu denli bir iradeyle savunup eyleme geçmesiyle ortak bir söylem gerçekleştirebilmiş olması; Çerkeslerin en azından kendi ulusal sorunlarında aynı yere ne kadar kolay gelebildiklerinin bir örneği iken; bu durumun kısa sürede yok olması ve yine Çerkes kurumların etkisindeki söylemlerin Çerkes iç dinamiklerini birbirinden ayırması da ayrı bir konu. Ancak yinede; Ruslan Guaşho'nun tek başına diasporada yarattığı bu etki; Çerkeslerin en azından kendi ulusal meselelerinde bir araya gelmeyi ne kadar arzuladıklarının göstergesi olarakta düşünülmelidir.

*** ÇERKES SOYKIRIMI YOKTUR

2017 yılında Çerkes derneklerinin genel kurul toplantıları yapıldı ve dernek yönetimleri seçildi... ve inatla Kafkas adını kullanan, çoğunlukla Çerkes derneklerinin oluşturduğu Kaffed (Kafkas Dernekleri Federasyonu)'te Olağan Kongresini gerçekleştirdi ve yönetimini  tekrardan seçti. Bu belli aralıklarla rutin olan bir uygulama olsa da bile; bu yıl genel kurul toplantısına katılan siyasetçilerden Çerkes kökenli CHP milletvekili Zekeriya Temizel kürsüden şok eden bir konuşma gerçekleştirdi.

Zekeriya Temizel genel kurula her ne kadar "protokol" listesinden "Chp milletvekili" sıfatıyla katılmış olsa da, konuşmasında özellikle Çerkes olduğunu belirterek Çerkeslerin yaşadığı trajedinin soykırım olarak nitelendirilmesine katılmadığını, adeta soykırıma uğramak bir bir ayıpmış gibi ifade etti. KonuşmasınıBURADAN izleyebilirsiniz. Dolayısı ile genel kurula milletvekili sıfatıyla protokolden katılan bir kişinin özellikle Çerkes olduğunu belirterek Çerkes sorunlarının en büyüğünü inkar etmesini nereye sığdıracağımı bilmiyorum. Kendisinin milletvekili sıfatıyla Çerkesler için bir damla su bile taşımamış olması yetmez gibi, milletvekili sıfatıyla katıldığı KAFFED genel kurulunda Çerkeslerin en büyük sorunu olan Çerkes Soykırımını bu şekilde inkar etmeye kalkması; düştüğü pozisyonun en net tablosudur herhalde. Ben kendisine cahil demeyi içime yediremiyorum, yok ama kendisi bu durumdan sonra birileri tarafından uyarılmışsa; cahil olduğunu ve en azından Çerkesler için söylediği hiçbir şeyin kıymeti harbiyesi olmayacağını açıklasın.. Ama esaslı meselenin özü de bu ya; koskoca genel kurul üyelerinin (her biri bir Çerkes stk'sının bünyesinde KAFFED için seçilmiş delegelerdir) hiçbiri bu konuya müdahale etmemiş, hatta bir kısmı da bu söylemi alkışlamışken.. bundan sonra Çerkeslerin stk'larında onları da acılarını da yaralarını da sorunlarını da inkar etmeye zaten herkes cesaret eder.

 *** KAFKASYA'DA ÇERKES BULAMAZSINIZ

2017 yılının ilginç bir gündemi de yıllarca STK'larda görev almış Abaza kökenli büyüğümüzün bir televizyon kanalının Çerkesleri konu alan programına katılıp "Kafkasya'da Çerkes bulamazsınız" söylemi oldu.

Söylemin ilgili bölümü tam olarak şöyle idi:

"Osmanlı Tarihçileri de bu kadar kavramları karıştırmışlar, Çerkes kavramını çıkarmışlar. Yani ortalama bir kavramdır, Çerkes kavramının Kafkasya'da bir kaşılığı yoktur. Bugün Kafkasya'ya gitseniz de Çerkesleri görmeye geldim derseniz hiç kimseyi bulamazsınız. Çünkü orada Adiğeler Adige cumhuriyetinde, Abazalar Abhaz Cumhuriyetinde, Kabartaylar Kabartay Balkar Cumhuriyetinde, Osetler Osetya'da, Çeçenler Çeçenistan'da, Dağıstanlılar Dağıstanda. Çerkes Yok. Dolayısıyla Çerkes kavramı, Osmanlı'nın Kafkasya'dan gelen her orijinli kişiye verdiği bir addır."

Bu söylem haliyle ortalığı toz ve dumana boğarken başka birisinin bu söylemi eleştirmek için kullandığı "puşt zulası" ifadesiyle birlikte belki bu konu Çerkeslerin 2017 yılındaki en aktif gündemi oldu. Tartışma; Kafkasya'da Çerkes var mı yok mu?, Adigeler ile Kabardeyler farklı halk mı? Çeçenler kendine Kafkasya'da Çeçen mi der, Osetler kendine Kafkasya'da Oset mi der? değildi. Tartışma; bunu söyleyen kişinin "eleştirilemeyeceği" ya da eleştiren onlarca kişi içinde birisinin söylediği "puş zulası" söylemi üzerine sürdü devam etti. Sonra ilgili; "Kafkasya'da Adige anlamında Çerkes yok demek için aklımı yitirmiş olmam gerekir" dedi ve konu kapandı. Konunun ilgiliden çekip bilgiliye   -Kafkasya'da Oset yoktur- deyip ortalığın tozunu dumanına katıp; -Kafkasya'da Alan anlamında Oset yoktur demek için aklımı yitirmiş olmam gerekir- demiş gibi kapattırarak ciddiyetini de ortaya koyalım.

Bu konuda kamuoyu bildirileri yayınlandı (stk eski başkanları, yazar, çizer, entel ve bir sürü kişinin katılımıyla), imzalar toplandı, dernekler açıklama yayınladı ve bir dernek aranarak bir üye hakkında disiplin soruşturması başlatılmak istendi. Bu bildiriler "Kafkasya'da Çerkes yoktur" diyen için yayınlanmadı.. gerisini siz anlayıverin artık.

*** AHED TAMİMİ

2017'nin bir diğer konusu ise Filistin'de kahraman ilan edilen AHED TAMİMİ'nin Çerkes asıllı olduğu iddiasıydı. Doğrusu mu Trt'den okuyunca bir aptal gibi inanıp anlamsız bir sevinç hissettim bende bu konuda.  Önce özeleştirimi vereyim; Ahed Çerkes olsa ya da olmasa benim onun mücadelesine karşı sevgim, saygım azalır mı? Hayır... ama Ahed'in Çerkes olup olmaması Çerkeslere bir şey kazandırır mı yada kaybettirir mi? Hayır... işte bu iki sebepten ötürü gerçekten içimi kaplayan sevinç o kadar anlamsız ki... Ahed'in Çerkes olmadığı ortaya çıktı.. onun kavgasına, mücadelesine karşı saygım ve sevgim hiç azalmadı.. Ahed Çerkes olsaydı da onun Çerkes olmasının Çerkes halkına karşı hiçbir faydası ve zararı olmayacaktı.. bunu da anlamam gerekirdi. Başkalarının kahramanlarında Çerkes kanı arayıp övünmek budadalık. Çerkes olsa bile budalalık.. Çerkes kahramanının Çerkes olmasına gerek bile yok, Çerkes halkı ve vatanı için mücadele etsin, isterse Laz olsun; Çerkes kahramanı diye övünülecek kişi o olur.

Ahed'in Çerkes olduğu iddiasının nereden ortaya çıktığı da daha sonra belli oldu.. İçimizdeki saraylılardanmış; bir de gazeteci olacak.. efendim bir yerden bilgi almışmışta, falanmış.. birincisi ne gazetecilik ünvanını hak ediyorsun, ikincisi sen ne yazık ki Çerkessin; bize ancak kaybettiriyorsun. Keşke onu bunu Çerkesleştireceğine kendini yabancılaştırsan Çerkeslere..

*** ÜLKENİN OHAL'İ

2017'nin dolaylı yollardan Çerkesleri de ilgilendiren diğer meselelerine de değinelim...

Biz şuanda diaspora olarak Türkiye'de yaşamaktayız, doğrudan Çerkesleri hedef almasa ve ilgilendirmese dahi bu ülkenin sosyal, ekonomik ve siyasi her parametresi bizi de bir halk olarak etkiliyor. Fanus içinde yaşamıyoruz ve ülke resmen ve fiilen 2017'yi OLAĞANÜSTÜ HAL içinde geçirdi.

Fetullahçı Terör Örgütünün TSK içinde yuvalanan bir kesimi tarafından Temmuz 2016'da darbe kalkışmasında bulunmasıyla birlikte Türkiye olağanüstü halle yönetilmeye başlandı. Bu kalkışmadan bu güne gelinen noktayı en iyi iktidar partisinin genel başkanının şu sözü açıklıyor: "Bu Allah'ın büyük lütfu." Doğrusu mu kendisi açısından bakıldığında  gerçekten de öyle olduğu anlaşılıyor, bu süreçle birlikte ortaya konulan bir ruhla yapmak isteyip yapamadığı ne varsa hepsini yaptı. Hiçbir yargılamaya gerek duymadan on binlerce memur işinden atıldı, milletvekilleri, belediye başkanları hapse atıldı, belediyelere, şirketlere kayyumlar atandı, halkın sokağa çıkma hakkı sürekli baskı altına alındı, ohal altında başkanlık referandumu yapıldı ve daha neler neler...

...ve bütün bunlar olurken Çerkesler de Türkiye'de yaşıyordu.

Filmi geriye sarıp; Fetullahçı Terör örgütünün bu kadar güçlü olmasına ve halka halkın tankıyla-uçağıyla bomba atacak konuma ulaşmasına vesilen; Çerkeslerin de vergileriyle maaşları ödenen, silahları alınan insanlara dönüştürülmesi, darbe kalkışmasında Çerkesleri de öldürmesi hangi şartlarda gerçekleşti? KHK'lar ile ihraç edilenlerden kaç Çerkes etkilendi ve suçları kesinleşti mi? Çerkeslerlerin de oy verdiği bir milletvekili hapse atılmadı mı?

Hepsinin olduğunu hepimiz biliyoruz.

Suçu olan varsa; cezasını çeksin! kim olursa olsun... ama suçu olmayanları konuşmaya engel mi bu?

Kadına yönelik şiddetin her geçen gün arttığı ve ülkenin artık kadınlar açısından ölümcül bir bölgeye dönüştüğü gün gibi gerçek; peki bu gerçek Çerkesleri maddi manevi nasıl etkiliyor? Kadınları en az erkekleri kadar özgür, söz sahibi ve hayatın içinde olan Çerkesler giderek artan bu şiddet sarmalından sosyolojik olarak nasıl etkileniyorlar?

Bunlar hiçbir Çerkes kurumu tarafından gündeme taşınacak kadar konuşulmuyor.. Oysa Çerkesler bunların her birinin içinde yaşıyorlar; sanki zamanında Gönen Manyas Çerkeslerine yönelik çıkan bir KHK gibi, doğrudan kendilerini hedef alan bir KHK bekliyorlar gibi...

Bu ülkenin iyi-kötü her gündeminden de bir şekilde etkileniyoruz.

...ve kendine Çerkes partisi diyen bir siyasi parti; tüm bu siyasi meseleleri es geçerek, hiçbirine iyi-kötü değinmeyerek hala dernekçilik yapıyor..

Ne diyelim?

2018'de herşeyin yoluna girmesini, Çerkeslerin de artık kendine gelmesini dileyelim en azından....

Xase TV ortada...

Ruslan Guaşho ortada...

artık kenarda kalmanın hiçbir şey kazandırmadığını anlayabiliriz belki...



Share:

Globalizm ve Çerkesler: Kendimizi Hazırlamak / Jıneps Ocak 2018



GLOBALİZM VE ÇERKESLER :

 Kendimizi Hazırlamak



 "... Çerkes kültürünün Çerkes toplumu tarafından üretilen bir sistem olduğunu ve dokunulmaz olmadığını hatta bin yıllarca dokunula-dokunula oluştuğunu, çağına uyduğunu, çağın ihtiyaçlarını karşılayabildiği için bugünlere geldiğini anlamak gerekir. Bunu anlarken de kültürün bu tarihsel serüveninin hiçbir yerinde, tek bir defa tartışılarak değişmediğini de anlamalıyız. Dün öyle olmadı, bugün de öyle olmayacağı gibi eğer bir yarını olursa yarın da öyle olmayacak hatta her değişim kendi arifesinde krizler bile doğuracak. İşte bunları hesaba alarak ve göz ardı etmeden hem kendimizi hem de toplumu hazırlamalıyız. Ancak toplumu hazırlamadan çok daha önce kendimizi hazırlamamız çok önemli. Hazır olmalıyız. Devam Edecek"



Jıneps Gazetesi'nin Kasım sayısında yayınlanan "Globalizm ve Çerkesler" isimli köşe yazımın sonu böyle bitiyordu. İlgili yazıyı okumadıysanız ve gazeteniz varsa 12nci sayfadan ulaşabilirsiniz. Gazeteniz yoksa gazetenin ofis numarasını arayarak temin edebilir ya da gazetenin web sayfasından ulaşabilirsiniz.



***



Dünya artık eski dünya değil. Yiğitlik ve cesaret şahsi karakterimizi zenginleştirmekten başka çok fazla şeye yaramıyor. Ama yiğit ve cesur olmalıyız ki; herkesin koruduğu bir yanlışı eleştirebilelim. Yiğitlik ve cesaret cahillerin kaba gücünden çok daha fazlası... doğru bilinen yanlışlara karşı durabilmekte, yanlış bilinen doğruları savunabilmekte yiğitliktir. Yapılması gerekince yapılmaz denileni de yapabilmektir cesaret.



Çerkeslerin özellikle büyük kentlerde ender ortak noktası olan derneklere eskiden siyaset sokmak ayıptı. Bugün ise içerisi buram buram siyaset kokmayan dernek kaldı mı? Çoğu hala tüzük ve programlarında a-politik kalsa bile, derneği oluşturan üyelerin her biri politik bir dalganın parçası. Hatta büyükşehirlerimizde farklı politik grupların farklı dernekleri bile var. Siyaset ve politika yaşadığımız çağın bir ihtiyacı ve aslında kültürümüz bunu karşılayan bir sisteme de sahip, ancak Türkiye diasporasının kültürü orijinal değil. Devlet örgütlenmelerinin çeşitli ve yoğun politikalarıyla tarumar edilerek çok dar alana sıkıştırılmış bir halde kültürümüz. Kültürümüzün siyaset ve politika ihtiyacını karşılayan yapısı da (Türkiye için yazıyorum) yaşanmadığından olsa gerek çağına uygun bir halde değil. Ancak uygun olsun ya da olmasın, kültürün bu ihtiyacı karşılayacak köklü yollarının olması, kültürünü çağına uygun hale getirmek isteyecek yiğit ve cesur insanlar için iyi bir fırsat! Bu fırsattan istifade ederek toplumsal alana girebiliriz. Yine de toplumsal alanın kağıdın üstünde yazdığı kadar sabit ve durağan olmadığını da bilmeli ve aslında kendimizi hazırlamak işte bu durağan ve sabit olmayan toplumsal alanımızı anlayabilmek, eğilimini, değişimini görebilmek için lazım. Topluma dokunabilmek için, toplumu hayallerimizdeki toplumun dışından, gerçek hayatıyla anlayabilmemiz lazım. Çerkesleri anlatan masallar öykü olarak çok güzeller ama o kahramanlık çağları tüm dünya ile birlikte Çerkesler içinde bittiler. Çerkesler üstelik, küçük topluluklar olarak yaşadıkları her coğrafyaya ait yüzlerce sosyolojik ve psikolojik izler de taşıyorlar.  Kendimizi hazırlamamızın ilk adımlarından birisi bunu anlamak ve kabul etmek diye düşünüyorum. Bu topraklara geldiğimiz günden bu yana bu topraklara adapte olan toplumsal sistemimizi kabul etmeden ve anlamadan, çağımızın gerisindeki farklı coğrafyalarda ve şartlarda gelişen toplumsal yapımızı hala olduğu gibi kabul ederek topluma dokunabilmemiz çok zor. Bazı şeyler sadece doğru olduğu için kabul edilmez, yanlış olduğu içinde kabul edilir. Kendini Çerkesliğe (ya da Çerkeslere, Çerkesliğe vs.) sorumlu hissedenin kendi gerçekliğine saplanıp kalması ve bu gerçekliğin kendisi ile toplumu arasında bir engel olmasına rağmen inatla savunmasında; kendini sorumlu hissettiği şey için hiçbir fayda olmayacaktır. Toplumsal olan toplumla ilerleyebilir ve toplumu toplumsal alana yönlendirebilmek için sorumlunun kendi gerçekliğinden daha çok toplumsal gerçeklik üzerine düşünmesi gerekir. Sorumlu toplumu dününü bildiği kadar, şu anını da iyi bilmelidir. İyi tanımalı, dinamiklerini görebilmelidir. Sorumlunun toplumuna yabancı olmaması gerekir ki hitap ettiği toplum sorumlunun söyleminde kendisini bulabilsin. Kendisini toplumuna karşı sorumlu hissedenin, kendisini toplumuna karşı hazırlamış olması gerekir. Çerkeslerin içerisinde "Herkesin her şeyi bilmesi" ya da "Herkesin her şeye karşı çıkması" gibi kronik bir sorun olduğu düşünülür, oysa bunun nedenine hiç kimse değinmez. Bu Tanrının Çerkeslere uyguladığı bir lanet değilse, toplumsal olanın topluma hazır olmayanlarca değerlendirilmesinden başka pek sebebi yoktur. Sorumlu davranan kişilerden birisinin toplumsal soruna karşı çözüm üretmek üzere kullandığı dil toplumun dışında kalıyor, toplumun içinden başka bir sorumlu kişi bu çözümü yine toplumun dışında kalan bir dille eleştiriyor; toplumun dışında kaldığı bu tartışma soruna bir çözüm bulamıyor. Çünkü toplumsal hiçbir sorun, toplumun dışında kaldığı bir şekilde çözülemez. Toplumsal olan politiktir! Toplumun yabancı olduğu bir dille gelişen söylemin ürettiği politikaya; bütün yaşama alışkanlıklarını bir kenara bırakarak katılmasının imkansız olduğu düşünüldüğünde, sorumlu çözümünü toplumun kullandığı, yaşadığı dilde anlatabilecek bir düzeyde toplumu tanıyor olmalıdır. Kendimizi hazırlamak; sorumluyu hazırlamaktır! Sorumluyu topluma hazırlamaktır! Toplumun işleyişini ve dengelerini  kırılganlaştırmadan eleştirilerle veya önerilerle örgütlemesi düzeyine gelmelidir. Bunu tek seferde metrelerce zıplayarak değil, tutarlı bir şekilde milim milim ilerleyerek yapacak düzeye gelmesidir! Çünkü her ani değişim göstergesi toplumu daha çalkantılı hale getirip içerideki zümreleri ve bireyleri daha kırılganlaştırır.



 Hep bir 'sorumlu' özneden bahsettim, bu sorumlunun kendini hazırlamasının önemini anlatmaya çalıştım. Tabi bir halk toplumu olarak kendimizi ait hissettiğimiz Çerkes halkı toplumuna hazırlanmaktı bu. Elbette yalnızca Çerkes halkına karşı hazırlanmak her şey değil, Çerkeslerin içinde bulunduğu koşulları bir halk olarak Çerkesliği kendi değerinden başka bir takım değerlerinde toplumda kökleşmesine neden oldu. Ancak yinede en baştan toplumun kendi özgün değerlerinin bugününe karşı hazırlıklıksız başlatılan her sorumluluk baştan bir hiçtir. Çerkes halkının Türkiye'deki toplumu (diasporası) halkın kendisine hazırlanmamış onlarca düşünürüyle zaten fazlasıyla çalkantılı ve bu durumun bir etkisi olarak toplumsal olanı giderek azalan bir halk. Halbuki düşünür (kalem erbapları, stk erkanları vs.) hepsi birer sorumludur ve doğal olarak bu bu halka karşı sorumluluk sahibi olmalıdırlar.. Bu sorumluluk şahıslara ve kurumlara değil bizzat toplumun kendisine karşı olmalıdır. Ne yazık ki bizim düşünürlerimiz kendini topluma karşı hazırlamadıkları için sorumlu oldukları alanı toplumun dışına koyarak ve buna rağmen topluma karşı yapıtlarıyla; toplumsal alanı bir çatışma alanına çeviriyorlar. Böyle bir durumun hemen sonrasında çıkan karmaşadan  daha sonra da; kendilerinin topluma karşı sorumlu olmadıklarını, toplumun belirli bir zümresine karşı sorumlu olduklarını söylemekten utanmıyorlar. Çünkü hazır oldukları şey Çerkes halkı değil, hazır oldukları şey Çerkes toplumunun da içinde olan farklı bir olgu oluyor. Oysa bizler işte tüm düşünürlerimizin sorumluluk bilincini toplumumuza yönelik hissedecekleri o hazırlığı başlatabilmiş olsaydık, düşünürler toplumsal alanı bir çatışma alanı olarak değil de uzlaşma alanı olarak kurgulayabilirler ve her biri kendi zümreleri dahil toplumun içindeki farklı zümrelerle farklı şeyleri aynı toplumun içinde üreterek toplumsal alanı sağlayabilirlerdi.





Yaşadığımız dünyada çok fazla kimliğe sahibiz. Şahsi sorumluluklarımız yada en azından kendimizi sorumlu hissettiğimiz alanları genel olarak bu kimlikler belirliyor. Bu kimliklerin başında önce insan olmak geliyor. Sonra cinsiyetlerimiz, sonra üyesi olduğumuz devlet ve o devletin içinde gelişen bir çok şeyler. Müzik, sinema seçimlerimiz... Yani hem üretici hem tüketici olarak sanatsal kimliğimiz. Kuşkusuz "halk" kimliğimiz de tüm bu kimliklerin içindedir ve kimileri için önceliği yitirilmişse de, önceliği halkı olanlarımız da var. Halk müziğimiz,  halk sinemamız, halk danslarımız, halk edebiyatımız ve kuşkusuz halk sınıflarımız da var. Ancak bazı kimlikler evrenseldir, bazı evrensel kimlikler de diğer kimliklerle ilişki içerisindedir; bu ilişkilerde bir kimlik araç, diğeri ise amaçtır. Halk müziği böyledir mesela, halk etnik bir kimlik, müzik evrensel bir kimliktir; halk müziğinde müzik halkın aracıdır. Siyasi kimlikte böyledir, siyasi kimlik ya amacınız ya aracınızdır. Halk siyasetinde, siyaset halkın aracı olmalıdır yoksa halk siyasetin aracı olur. Sorumlu bunları bilir ve halkını araca çevirse bile halkının içindeki siyaseti de tanır, onu inkar etmez.. Sorumlunun işi inkar etmek değil, kabul etmektir. Sorumlu halkının içinde olanı kabul ettiği kadar nüfuz eder toplumuna. Halkına onları kabul ettiği kadar karışır. İşte kendimizi hazırlamaktan bahsettiğim şeyin özetinin özeti de budur. Toplum kendine nüfuz etmeyen birini veya düşünceyi asla sindirmez. Sorumlu; giderek globalleşen dünyanın toplumun içindeki her kimliğine nasıl nüfuz ettiğini görüyor musunuz? Toplumun içindeki her zümrenin bir parçası haline geliyor! Toplumları onlara karışarak, onları kabul ederek; tüketim toplumuna çeviriyor..  Peki ne tüketiyoruz?.. ne verirlerse onu? Bilgide, felsefede, beslenmede, eğlencede.. neredeyse her şeyde; biz üretmeden tüketen oluyoruz. Ürettiğimiz şeyin sahibi değiliz, giderek de kölesi haline geliyoruz. Oysa sorumlu; toplumsal alanı bir üretim alanına çevirmelidir. Bu alanda toplum kendini üretmeli, sanatı üretmeli, siyaseti üretmelidir. Toplum bu üretimiyle kendi içinde kendi elleriyle kendini değiştirmelidir. Değişmekten korkmayın; çünkü değişim doğanın ve özellikle insan doğasının en büyük gerçeği. Mutlaka değişeceğiz.. Öyle-yada-böyle! Ya sorumlularımız toplumsal alanı bir üretim sahası yapacak ve toplum oradan kendi değişimini örgütleyecek ya da başkalarının zaman bu toplumu başkalarının ürettiklerini tüketen bir topluma çevirip yok edecek. 



Bu Yazı Jıneps Gazetesi'nin  Kasım 2017 sayısında yayınlanan Globalizm ve Çerkesler yazısının devamıdır ve Ocak  2018 sayısında yayınlanmıştır.



Share:

Fevkalade kullanışlı bir silah: Xabze


Çerkeslerin fanus içinde yaşamadığıyla ilgili ya da aynı anlama gelen farklı kelimeler ile en az bu konuda on defa yazı yayınlamışımdır. Tabii ki yazdığım yazılar bir sosyoloji çalışması olmadığı için, hepsinin yazılmadan önce gelişmiş bazı hikayeleri oluyordu. Mesela ne derseniz; Mesela size Türkiye'nin Rus savaş uçağını vurup düşürmesi sonucu Çerkesler içinde gelişen bir atmosferi örnek verebilirim. Hikaye buydu; Türkiye Ordusu, Rusya Ordusuna ait bir savaş uçağını Suriye-Türkiye sınırında vurmuştu; konu her bakımdan Türkiye gündemine oturmuşken, tabii ki bizim Çerkesler içinde hak ettiği değeri bulamasa dahi bir gündemimizin bir yerine gelmişti. Bende hikayenin konusuna özgü olarak, Çerkeslerin bu ülkenin siyasal ve sosyal yönden ne kadar içine girdiklerini bir şekilde kaleme almıştım... ama daha da önemlisi; 2016 yılı biterken kaleme aldığım hikayesi biraz daha genel olan bir yazıydı.

Yazının başlığı "2016 biterken Çerkesler: Yüzyılda iyi olan şeyleri yitirdik, kötü olan şeyleri koruduk" idi.

Yazının içinden bir bölüm şöyle idi "...Öte yandan 2016 yılının bıraktığı bütün izlerden, her görüşüyle sırtında taşıyan fakat ısrarla bunu yok sayan bir toplum olarak Çerkesler, "hiçbir şey yapmaya" son sürat devam ettiler. Yıllardır bir çok kişinin de tabiriyle kendini dünya da "fanus içinde" sanarak yaşamak Çerkeslerin yeni çağdaki vebası. Sürekli ve yoğun biçimde karşısındaki diğer Çerkese yönelik agresif ve eleştirel yaklaşımlarına bakıldığında insan Çerkeslerin bu gezegende yaşamadığını sanabilir, ancak bilmeyenler için söylemeliyim ki Çerkesler bu gezegende yaşamaktadırlar..."

Yazıda 2016 yılının bıraktığı izlerden bahsediyorum, aslında Çerkeslerin üzerinde kalan tek izler bunlar değil; Çerkeslerin üzerinde şuandan geriye 154 yılın Çerkes olmayan izleri bulunuyor ve bu 154 yıl içinde bu coğrafyadaki her kırılma noktasını, her dönüm noktasını, her sosyal politikayı iyi yada kötü: kendileri olarak yaşayabilmiş değildirler. Tabi bunların her biri; Çerkesliğin kendi değerleri üzerinde iz bırakan şeyler, iyi yada kötü hiçbir yorum yapmıyorum bu noktaya. Bu izler öyle yoğun ki; çizile çizile bir toplumun kendi değerleri üzerinde düşünüldüğünde adı "karalama" olur herhalde. 

Çerkes toplumunun bütün değerlerinin toplamasının adı Xabze'dir.

Şimdi kağıttan kaplan misali önümüze "xabze" konusuyla konulan bu fırtınayı değerlendirelim. Varsın kamuoyuna peşin sıra yapılan bu açıklamarda ki "izalasyon" kuramını ilk bana uygulasın isteyenler! Ben terbiyesiz, onlar terbiyeli olsun! Ben kötü bilineyim, onlar iyi bilinsinler..

Ben Çerkesim efendiler!

Bir çokları beğenmezler, bazıları da severler...  ama sevsenizde sevmesenizde Çerkesim ben ve Çerkesliğimi sadece babamın soyundan çalmış değilim; kendimi Çerkes toplumunada ait hissediyorum ve Çerkesliğimle ilgili bir gelecek kaygısı da taşıyorum. Kendimi sorumlu hissediyorum... Ne sevenlerimin ellerindeki Çerkesmetreler beni olduğumdan daha yüce, ne de sevmeyenlerimin ellerindeki Çerkesmetreler beni olduğumdan daha alçak yapamaz, hepi topu olduğum kadarım.

Çok muyum az mıyım bilemiyorum, içinizden bazılarına göre çok bazılarına göre az olabilirim..

Ama kesin olarak bildiğim birşey var; ben Çerkesim.

Asimilasyonun izlerini taşıdığım doğrudur, dejenare olduğumda bir gerçektir; aksi maddenin tabiatına aykırıdır zaten! Bir Çerkes olarak şu topraklardaki tarihimizi ikiye bölsek; ilk yarısı hiç demokratik olmayan, ikinci yarısı da pek demokratik olmayan bir siyasal süreç ortaya çıkıyor; bu süreçten benim 154 yıl önceki gibi kalmamı beklemek beklenebilir mi? Çok demokratik bir sürece girsek dahi ne beklenebilir ki, pek demokratik olmayan bu süreçten bir şeyler bekleyelim! Boş yere beklemeyin yani! Sebepleri de herkesin bildiği, ama herkesin çokta umursadığı şeyler değil. 

Xabze diyorsunuz; bunu nerede söylediğinizde çok mühim..

Birlik olmak için, bütün olmak için, çözüm üretmek için, umut yaratmak için mi diyorsunuz xabzeyi? Hayır.

Xabzeyi bir kırbaca çevirip; yeri geldiğinde şakırdatmak için kullanıyorsunuz.. 

Oysa Xabze toplumun sırtında şakırdayan bir silah olacak kadar basit bir şey değil ki; Xabze yeniakım söylemle Çerkeslerin yazılı olmayan anayasası, yani; Çerkes toplumunun toplumsal sözleşmesi.. Sadece benim sana davranışımı değil, senin bana davranışını belirlemeli. İkimizi kendi karşısında eşitler yapmalı. Eşit miyiz biz? Bak bakalım bana kendinin yada bir başkasının karşısında eşit mi davranıyorsun diye!

Bu coğrafya bize çok şey verdi, çok şeyde aldı bizden.. Mesela verdiği bir aforizma var; "işlemeyen demir pas tutar" diye.

Toplum xabze aracılığı ile bütünleştirildi mi? yok, pas tuttu. Toplumun bir ucu vatana, bir ucu fizzana bakıyor. Bir ucu rusçu, bir ucu türkçü.. bir ucu bilmem kimin askeri, bir ucu bilmem kimin falanı olmuş. Birlik olmak bir kenara dursun; bütün dünya halkları uluslaşırken, Çerkesler daha kabardey olmaktan, abzeh olmaktan falan bir adım dışarıya çıkamadılar. Kimileri sınıfsal, kimileri dinsel bir akımın peşinde Çerkesleri oralara çekmenin davasını verdikleri kadar Çerkesleri ulus olmanın değil, daha Çerkes olmanın bile sınırına yakınlaştıramadı.

Bir tek kırbaç vasfı hala önümüzde; parıl parıl parlıyor Xabzenin. O'da adil değil yani! Oysa bir toplumsal sözleşmenin yaptırım gücü; o topluma ait her kesime adil davrandığı kadar geniştir. Neyin hakaret, neyin küfür olduğunun da ucu açık olduğundan; işimize gelen hakaret, işimize gelen küfür oluyor sürekli.

Bir hakaret, başka bir hakaretle örtülüyor; başka hakaret yüksek sesle ayıplanırken, hepsinin sebebi sümen altı ediliyor! Yeter ki; sevdiğimizin, saydığımızın, övdüğümüzün ayıbı kapansın..

Dedim ya; bu coğrafya bize çok şey kattı diye.. tam o misal yani... konuyu böl, parçala; hakaretin başını unuttur, sonunu tartıştır dur! Sonra toplum bölünüyor, kutuplaşıyor de; işte sorumluları A-B-C, onlara şöyle yapmalıyız, böyle yapmalıyız; onlar susmalı, konuşmamalı! Tamam da bütün mesele, sizin hiç sözünü etmediğiniz bir ayıptan başlamış sürmüş buraya gelmişse?

Yani onun ayıbı orada olduğu gibi kalacak, o xabzenin dışında tutulacak; onun ayıbının üstüne ayıplar kırbaçlanarak susacak mı?  Susmaz ki!

Sen nasıl xabzeyi kendi silahına çevirirsen, birgün biri de çıkar xabzeyi kendi kırbacına çevirir; kırbaçlar da bu toplumun sırtında şakırdaya şakırdaya bu toplum bıkar. önce şahıslar, sonra gruplar halinde insanlar bu kırbaçtan uzaklaşır. İşte siz bu kırbaça Xabze dedikçe, ben söyleyeyim; toplum xabzeden uzaklaşır!  Çok yakınmış gibi de konuşmuş olmayayım! İstanbul'daki Çerkes nüfusunun kaçta biri toplumsal alanın içinde ki? zaten...

Şimdi ortada bildiriler uçuyor, hepside toplumun bir kısmını temsil eden yerlerden.. Konu şu; Bir büyüğümüze hakaret edilmiş...

Kimisi açık açık yazıyor, kimisi gizli kapalı yazıyor..

Tamam da; ben Çerkesim efendiler! O büyüğümüzün Türkiye kamuoyuna açık bir televizyon kanalında "Çerkesler" için bir programa çıkarak "Kafkasya'da" Çerkes yok demesi nedir? Onun büyük olması, emektar olması, çalışkan olması benim bana ettiği bu hakareti meşru mu kılıyor? Niye hiçbiriniz o noktada tek bir kelime etmiyorsunuz? Ona küfür ve hakaret edilmişse de doğru değil, ancak onun bu yaptığının ÇERKESLERİ ve özelliklede Çerkes gençlerini kışkırttığını, provake ettiği görmüyor musunuz?

Siz diyorsunuz ki; Çerkesler Kuzeykafkasya'dan gelmiş herkese söyleniyor diye ya... o zaman daha kötü değil mi? Kafkasya'da   Abhaz yok mu? Oset yok mu? Çeçen yok mu? size göre...

Onun yaptığına susarak meşrulaştırıyor musunuz yaptığını, onun yaptığıyla gelişen olaylarda onu koruyan tavrıya bu söylemini sahipleniyor musunuz? O zaman siz kendinize ne diyorsunuz çok merak ediyorum! Ben sizin deyiminizle Adiğeyim ve Türkçe olarak kendime Çerkes diyorum.. O yüzden kırılıyorum, şok geçiriyorum.. Siz Çerkes denince her ne anlıyorsanız Abhaz mı, Oset mi, Çeçen mi neyse..  Vatanınızda sizden olmadığını mı düşünüyorsunuz?

Büyüklük, Emektarlık, Liderlik; hesap sorulabilen mevkilerdir! En çok eleştirilen noktalardır, Türkiye kamuoyuna açık bir televizyona çıkarak, sizi inkar eden büyüğünüze hesap sormuyorsanız, onu eleştirenleri eleştirerek, Xabzeyi bir kırbaç olarak öne sürüyorsanız; sizin Xabzeniz bizim Çerkesliğimizde işlemez maalesef. Bizim xabzemizde böyle iki yüzlü bir adalet yoktur çünkü. Bizim Xabzemiz bizi birbirimizle eşit kılar.

Kaffed olağan kongresinde genel kurulun yüzüne bakarak "Çerkes soykırımı" olmadığını ima eden bir milletvekiline ve onun bu söylemini alkışlayarak destek veren genel kurul üyelerine karşı kamuoyuna açıklama yapmamış bir çoğunuz, Kafkasya'da Çerkes yoktur diyen birine tek kelime etmeden onun üstünden başlayan tartışmalardaki bazı üslupları xabze ile öne sürerek xabze'yi toplumda şahıslara karşı eşit olmaktan uzağa taşıyan bu hareketleriniz ile; toplumu bölen, parçalayan, gençlerin toplumsal alanımızdan uzaklaşmasına vesile olan sizler oluyorsunuz!

Hiç kusura bakmayın.

Share:

Çerkes Halkı yokturculuk!



Reyhanlı'da doğdum büyüdüm ve kendimi bildim bileli ben Çerkesim, benim doğduğum yerde ki tek Çerkeste ben değilim. Ben neden Çerkesim? Çünkü babam Çerkes! Babamında kendi yaş grubunda çok fazla Çerkes arkadaşı var! Geçen yıl birisi, Çerkes Soykırımı panelinde "Çerkes Halkı yoktur" dediğinde, gidip babama "Baba biz Çerkesiz değil mi?" dedim. Şüpheyle baktı bana, acaba Çerkes değil miyiz? biz diye korktu belki adam.. "Hayırdır?" dedi... Yani dedemler, dedesigiller falan hep Çerkes miydi? dedim.. "Evet!" dedi ama, beni gözaltına almıştı... "biz çerkes değilmişiz" dememi bekliyor olsa gerek, endişe ve öfkeyle yüzüme bakıyordu, hiçbir soru sormamıştı ama benden bir cevap bekliyordu, belliydi. Bende dedim ki, "geçen gün Ankara'da Çerkes Soykırımıyla ilgili bir panel vardı, panelin katılımcılarından birisi Çerkes halkı diye bir halk yoktur dedi" dedim. Babamın yüz ifadesi rahatladı ve bana "oğlum o kişi Çerkes mi" diye sordu. Bende "Evet" deyince... babam dedi ki; "bir daha ben Çerkesim demesin, hem kendi rahatlar hem bizi rahatlatır" dedi.

Benim babam 70 yaşına merdiven dayamış bir insan! Çerkesce Anadili, sadece Çerkesce konuşmuyor, Çerkesçe düşünüyorda! birde yabancı dil olarak  hem Türkçe, hem Arapça konuşabiliyor. Arapça dilini Türkçe'den daha iyi biliyor olabilir.

Babam biz Çerkesiz diyor.  Ama bize Çerkes olmayı babamdan daha çok öğreten birisi var ki onu anlatmadan geçemem!

Rahmetlik nenem Apişlerin gelini, Pihavaların kızıdır... Pihava Guga tam bir Çerkes kadınıydı! Ne zaman doğduğu kesin değil, ancak rahmetlik olduğunda 100 küsür yaşındaydı! Guga  Türkçe'yi çat pat bilirdi.. Yaşadığı hayatın yükü de çok ağırdı nenemin... Suriye ile İsrail'in Golan savaşında çocuklar büyütmüş bir kadındı. Şimdiki aklım olsa, otururdum karşısına; ben sorardım, o anlatırdı, o anlatırdı, ben yazardım!

Nenem bize hep; "biz Çerkesiz, Çerkes gibi olun" derdi! Babasının Çerkesliğini filan da anlatırdı. Babasından-annesinden gördüklerini de anlatırdı.

Şimdi;

benim nenemin annesi, babası..
benim nenem
reyhanlı'daki Çerkesler
benim babam
ben,
Türkiye'de kendine Çerkes diyenler
onların neneleri, dedeleri, babaları, köyleri

Aslında yok muyuz?  valla biz varız, Kafkasya'da da varız... Türkiye'de de varız, Suriye'de de varız! Amerika'da, İsrail'de bile varız.

*

Şimdi birisi çıkmış Çerkes Soykırımı panelinde, Çerkes halkı diye bir halk yoktur diyor. Bunu söyleyen arkadaş; Afrikalı değil. Katıldığı Panelde Nijerya paneli değil. 

Münferittir diyorsun! Yani Çerkeslerin diğer halklardan neyi eksik? Şuursuz insan mı olmaz yani! Olur elbet, her halkın içinde olur!

Sonra Kafkas Dernekleri Federasyonu'nun Olağan Kongresine bazı milletvekilleri katılıyorlar, bir tanesi kürsüden söz istiyor ve kürsüye çıkıyor! Karşısında Federasyona bağlı bilmem kaç derneğin delegelerinden oluşan koskoca genel kurul var... Milletvekili önce Çerkes olduğunu da anlatma gereği hissediyor.. Sonra Çerkes Soykırımı yoktur diyor.. bunu derken de, soykırıma uğramak suç gibi, alçak bir şey gibi sunuyor.. "kardeşim; soykırıma uğramak, ancak soykırımı yapanların suçu ve alçaklığıdır! Biz niye soykırıma uğradık diye utanalım? Niye soykırım yoktur diyerek soykırımcıyı aklayan ifadeni bizim lehimizdeymiş gibi anlatıyorsun? El-İnsaf!" diyen çıkmıyor genel kurulda, sadece bunu demeyen değil; hiçbir şey demiyor koskoca genel kurulda bir Allahın kulu! birşey demeyen çıkmadığı gibi, alkışlayanlar da cabası!

Münferittir diyorsun! Yani Çerkeslerin diğer halklardan neyi eksik? değil mi! Dünyada yaşayabilen her türlü insanın bir halkı var sonuçta, bizim içimizde de böyle biri olmuş çok mu! diyorsun...

Birisi çıkıyor televizyon kanalına...  Programın adı: "Çerkesler!" Çıkan kişi "aydın!" "yazar!" "thamade!" Diyor ki "Kafkasya'da Çerkes yok!" falan... 



E ama yuh artık!  Yetmedi mi! Kafkasya dediğiniz yerde yerli halklar kendi dillerinde kendine  Çerkes demiyormuş! mu...   diye savunacaksınız yine!

Kafkasya'daki yerli halklar kendine Çeçen de demiyor! Oset de demiyor mesela!

Kafkasya'da Çeçen yoktur, Kafkasya'da Oset yoktur! demek mi oluyor bu...

ama yok...

... Çeçen var, Oset var; Çerkes yok...

Yahu siz münferit değilsiniz anladım! Programlısınız.

Çerkesler yoksa, biz Çerkesiz! Sizde bizden değilseniz; gidin ait olduğunuz yerlerde cirit atınız!

Bıktık!

Kafkasya'da bıkmak  yok dersiniz diye söylüyorum, Türkiye'den bıktık!

Share:

Diaspora Penceresi: Geleceğin bir gelecek hayali



Bizim Çerkeslerin en büyük sorunlarından birisi odak problemi galiba.  Ne zaman güncel hayatımızı kaleme almayı ilke edinmiş bir Çerkes yazarını açıp okumaya başlasam; güncelin hep Çerkesleri teğet geçen ifadeleriyle aklımı karıştırıyorum. Dernekleri ve federasyonları saymazsak Çerkeslerin içinde bir çok irili-ufaklı enformel grup var. Bu grupların çok olmasının nedeni; çok fazla fikir ayrılıkları barındırmaları değil. Aynı düşünceden beslenen ancak yinede iç içe geçmeyen gruplar da var. Grupların bir çoğunun içerisinde de kişisel farklılıkları grup içine yansıtarak hep an kollayan bir mücadele var. Her an bir grubun içinden çıkıp, başka bir grubun içinden çekerek yeni bir grup olarak harekete geçecek bir potansiyel var. Gruplar genelde iki merkezli ve bir merkezleri elbette hepimizin şıp diye anlayabileceği  gibi; Çerkeslik merkezi. Diğer merkez ise genel olarak çok fazla ayrıntılara bölünmüş şekilde Çerkeslik olmayan merkezleri. Yani nedir derseniz; işte kimisi felsefe, kimisi ekonomi, kimisi inanç gibi şeyler. Bir taraftan hepsinin ortak merkezi olan Çerkeslik, bu grupları pekiştirmek ve çalıştırmak için  fırsat gibi gözükse de, diğer taraftan ikinci merkez olan diğer şeyler bu grupları ayrıştırmak ve hatta çatıştırmak isteyenlere fırsat oluyor.

Burada insanın motivasyon faktörü çok önemli tabi ama; genelde insanımızın düşünürken ve yazarken kendisini motive ettiği alan Çerkes merkezli olmayınca yani diğer ikinci merkezinden gelişince; insan yukarıda anlattığım bu grupların ikinci merkezlerine saldırarak Çerkes merkezlerini fethetmek üzerine bir düşünceye kapılıyor. Bu sadece birinin birine yaptığı şey değil, genel olarak farklı merkezlerin birbirine sürekli uyguladığı strateji.  Belki strateji bile değil... plansız, üstüne düşünülmeden, doğal olarak gelişen bir refleks.

Böyle konuları okuyunca ya da yukarıda anlattığım bir olayı tam da yaşarken, bu sorunun çözümü için herkesin aklına "ikinci merkezi" dışarıda bırakmak gerektiği geliyor. Çünkü ikinci merkez ortadan kalktığında herkesin Çerkes merkezinde birbiriyle kenetleneceği gibi saf ütopyalar kuruyoruz. Ancak ne yazık ki sadece Çerkesler değil, hiçbir insan tek kimlikli yaşamıyor hayatta. İnsanların ve doğal olarak Çerkeslerin hem toplumsala dönüşmüş hemde bireysel olarak hayatlarında taşıdıkları bir çok kimliği bulunuyor.   Çerkes gruplarının kendi içinde ve Çerkeslerin umuma açık meclislerinde de yeteri kadar konuşulmamış şeylerden birisi de dünyada insanların artık tek kimlikli bir hayatı yaşamıyor oluşu.  Her insanın artık birden fazla kimliği var ve insanların önceliklerini de belirliyen şeyler olabiliyor bu kimlikler. Artık insanlarımız sadece Çerkes değiller.  Hayatı sadece Çerkesliklerine bakarak değerlendirmiyorlar. Kazanmak istedikleri, korumak istedikleri, büyütmek istedikleri tek şey Çerkeslik değil. Belki bir çoğunda, söylemin dışında gelişen pratiğe bakılınca; Çerkeslik 'korunmak, yaşanmak, büyütülmek, kazanmak' istenen şeylerin listesinde bile olmuyor.  Bunları gözetmek gerekir. Bunları konuşmak, tartışmak gerekir ve hatta bunları konuşurken, tartışırken; bir disiplin de olmalıdır. Bilimsel bir disiplin olmalıdır. Uzman kişilerin bu disiplini oluşturması gerekir. Tartışmaları atışmalardan ayırararak; farklı görüşleri bu disiplin içinde tartışmaya açmak ve bu tartışmalardan bu disiplin çerçevesinde bir sonuç çıkarma amacı gütmek gerekir.

Bu disiplinden yoksunuz ve gruplarımızın birbiri arasında yaptıkları şeyler de, tartışmaktan ziyade atışmaktan öte gitmiyor. Çerkes camiasının alanlarında ortaya çıkan önemli ya da önemsiz her konu bir atışma alanına çevriliyor. Bu alanda gruplar, daha doğrusu grubu kalemleriyle motive eden yazar-çizer takımları; Çerkeslik meselesine sadece kendi doğrularına nicelik kazandırmak amacıyla kullanılabilir bir insan kaynağı gözüyle bakıyor. Daha temiz deyimle: İnsanları örgütlemek için değil, örgütü kalabalıklaştırmak çabası sürdürüyor. Eğer bu bir politika ise, bu politikaya Çerkesleri ilgilendiren yakın tarih üzerinden şöyle açıklama getirebiliriz.

* Demokratik açılım sürecinde Türkiye'de hiçbir haktan yararlanamayan tek kalabalık unsur Çerkes halkı oldu.

* Çerkes sorunu hiç kimseye anlatılamadı.

* Çerkes  talepleri Çerkesler tarafından dahi kabul göremedi.

* Suriye'deki terör saldırıları ve iç savaş sürecinde bu savaştan etkilendiği halde Çerkesler ne dünya gündeminde, ne Rusya gündeminde ne de Türkiye gündeminde çok ilgi gören bir konu olamadı.

* Çerkesler hiçbir zaman hiç kimse için caydırıcı bir kamuoyu oluşturamadı

* Hiçbir toplumsal proje üretilemedi, üretilen projeler hiçbir zaman toplumsal olamadı.

* Çerkes kimliği siyaset için şahıslar tarafından üniforma yapıldı. Şahsi kariyer için bu kimlik araçsallaştırıldı.

Ben dünyadaki hiçbir etnik kimliğe beğenmemezlik etmem, ancak toplumumuzun genelinde insanlar ne yazık ki Çerkes kimliklerini sözle-lafla öyle yüceltmişlerdir ki; Çerkes olmayan hiçbir toplumu beğenmezler. Onlar şöyledir, bunlar öyledir, bizde falanca yüzyıldır şöyleyken bunlarda daha yeni böyledir gibi laf kalabalığından geçilmez. Ancak şunu da not olarak düşeyim: Son 10 yılda yaşadığımız bu coğrafya da; olan biten herşey de hiç kazanmadan hep kaybeden tek kalabalık unsur: biz yani Çerkesler olmuştur.

Şapka öne konulmalı; kelimiz de kimseden saklanmamalıdır.

Gelecek vizyonu, geçmiş deneyimler olmadan hiçbir şey ifade etmez ve Çerkesliğin geçmiş 150 yıllık deneyimi tek cümlede: hep kaybedip, utanmadan sürekli övünmek olmuştur.

Peki ne olmalıydı? derseniz; olmayan şeylerin değerlendirmesini yapmanın bu saatten sonra bir değeri yok. Uzak veya yakın tarihin bir çok kırılma noktasında bulunmuş Çerkes halkı için, her kırılma döneminin kendi şartlarına uygun yüzlerce teoride bulunabiliriz. O zaman şöyle olsaydı, böyle olmazdı diye iddialarda bulunabiliriz. Ancak her çağ kendi içinde farklı gerçeklikler ve gereksinimler barındırıyor. Bizim sormamız gereken soru bugünden yarına doğru "peki ne olmalı?" sorusu olmalı.

PEKİ NE OLMALI?
Bu soruya tek başıma benim cevap vermemin de, başka birilerinin de bu soruya tek başına cevap vermesinin de toplumsal bir değeri yok.  Bu soruya hep birlikte - atışarak değil tartışarak, bir disiplin içinde cevap vermemiz gerekir. Niceliği örgütlemeye çalışan anlayışımızdan önce, niteliği örgütlemeye çalışmamız gerekir. Doğrusu mu; niteliğin kendisini Çerkeslikte örgütlemesi gerekir. Bu örgütlenmenin temeli Çerkeslik olan bir disiplinle inşa edilmesi ve bugün Çerkeslerin, Çerkeslik haricindeki diğer tüm kimliklerini içinde nitelik olarak barındıran üyeleriyle çalışması gerekir. Bu örgüt; Çerkes halkının 'Aydınlar topluluğu' olarak Çerkeslerin içinde yaşayan her ikinci-üçüncü vs. kimlikleri barındırmalı, bu kimliklerin Çerkeslikle ilişkilerini değerlendirerek formüller bulmalıdır.  Daha da önemlisi Çerkesliği bu kimliklere eritmeyen, bu kimlikleri Çerkeslikte eriterek toplumu önce bir HALK olarak; her düşünceden, her sosyal sınıftan, her cinsiyetten örgütlemelidir.

Share:

Çerkesçe

Translate

Çerkesler

Çerkesya

Çerkesya ya da Çerkezistan (Çerkesçe: Адыгэ Хэку,[1] Rusça: Черке́сия, Gürcüce: ჩერქეზეთი, Arapça: شيركاسيا[2]), Kuzey Kafkasya ve Karadenizin kuzeydoğu kıyısında yer alan bir bölge ve tarihsel bir ülkedir. Bu Çerkes halkının vatanıdır.

Etiketler