İstanbul'da bir ahali sonunda gençlerin farkına vardılar ve onlara sorular sormaya başladılar nihayet. Yakın Çerkes tarihinin reel hayatta gençliğe yönelik yaptığı başarılı bir uygulama bu. Üstelik tam da genel saha çalışması. Falanca Çerkes gençliği, filanca Çerkes gençliği diye ayırmamışlar gençleri. Dolayısı ile memnun olmamak benim için mümkün değil, Allah bu organizasyona emek verenlerden razı olsun. Günümüz "iletişim" çağı olarak tabir edilir ancak iletişim hep sanal aleme hapsedilmiş. Bu o kadar faydasız ve hatta zararlı ki; gençliğe yönelik "iletişim" çalışmalarının mutlak suretle sanal alemden reel hayata taşınması elzem. Zira sanal alem insanın sorumluluk bilincini köreltiyor, onu kültürsüzleşmeye teşvik ediyor ve ayıba da çok fazla cesaret veriyor. Yüz yüze kullanılması hala imkansız olan kelime ve cümleler sanal alemde hunharca kullanılmaktan geri durmuyor. Üstelik gençlik, yani yeni nesil... köy görmemişleri dahil neredeyse hepsi kentli ve kentte bir çok alt kültür ile etkileşim halindeler. Yani kendi kültürel değerlerinin dışına çıkmayı da iyi biliyorlar. Biz tabi onları mapusluk gibi kendi kültürel sınırları içerisinde tutmaya zorlayamayız ancak bazı kültürel değerlerimizin de kendi iç tartışma dinamiğimiz de bize klavuz olması; karşılıklı saygı ve diyalog için biz Çerkeslerin özel aracı olduğunu da hep hatırlamak gerekir.
Bilmiyorsanız söylemeliyim ki, bende Çerkes zamanına göre hala genç denen nüfuz içindeyim. Yukarıda tabir ettiğim biçimle de anlatmam gerekirse köy görmemişler arkadaşlarımdan bir tık daha eskiyim. Yani bir Çerkes camiasının içine doğdum, orada 9 yaşıma kadar büyüdüm ve sonra kentli oldum. Çok köylü sayılmam ama tam kentli de olmadığım da aşikar. Geçen sene ekim ayında bir yazımda konumuzla ilgili olan şöyle bir kısımdan bahsetmiştim:
Dolayısı ile köylü-kentli ya da yarı kentli diye bu ayraca neden takıldığımı anladığınızı varsayıyorum. Kent yukarıda alıntıladığım o bölümün dışında yaşanabilecek bir alan sundu gençlere. Bunun gençler için avantajları da oldu fakat dezavantajları çok daha fazla oldu.
Ben kendimi bildiğimde herkes bana "Sen Çerkessin!" diyordu. Çerkes olmak öyle kan meselesi değildi, babam Hasan Apiş diye ben Canberk Apiş olamazdım. Canberk Apiş olmalıydım, hak etmeliydim. Çerkesliğimin damarımda akan kandan, resmi nüfusa göre babamdan aldığım soydan olmadığını bilmeliydim. O küçük yaşımda, her türlü haylazlığa ve yaramazlığa rağmen sorumlu olduğum alanı bilmeli ve sorumlu olduğum şeyleri yapmalıydım. Reyhanlı bana, bir adamın soyundan çalarak Çerkes olmayı değil; bir toplumun okulunda hak ederek Çerkes olmayı öğretti.
Çerkes toplumu son 20 yıl öncesine kadar son derece içine kapanık bir şekilde yaşadı. Bu durumdan kazanabildiği, koruyabildiği hiçbir şey olmadığını için gelişti diyebilmem mümkün değil. Çünkü korunması gereken çok şey kaybedilirken, kaybedilmesi gereken çok şey de korundu bu durumdan ötürü. Zamanın "anda" bulunan bir ruhu vardır ve Yunan filozof Heraklitos'un çok güzel anlattığı üzere bu ruh içinde "değişmeyen tek şey değişimin kendisidir" der. Çerkes toplumu içine kapanık olarak bu değişimin içerisinde Çerkes olarak duramamıştır, ancak Çerkes olarak içinde bulunmadığı bu değişimi yaşamak zorunda kalmıştır. Eğer ki bu değişimin içerisinde Çerkes olarak bulunabilseydiler, o zamanın gençlerinden bu zamanın gençlerine Çerkes elinden geçmiş bir değişim hareketi geleneğin içinde bulunabilirdi. Oysa bugün içine kapanık köylerin kabuğunun içeriden kırıldığı ve köylerden kentlere göçenlerin ikinci nesil jenarasyonlarının kendilerini içinde Çerkes olmayan bir değişimin içine bıraktıları ne yazık ki bir hakikat.
Bu değişimin öncesiyle yaşayıp şekillenmiş bugünün orta yaş üstünün gençlikle arasındaki problemin özü bundan ibaret. Oysa bugünün mimarı o zamanın gençleri değil miydi? Fakat artık bugünün gençliği bu durumu yanlış yorumlayarak tarihi yargılamaya saplanıp kalmamalı. Bugüne kadar edindiğin tecrübeye dayalı olarak şöyle söyleyebilirim: İhtiyarlar hep geçmişi yaşamak ister fakat gençliğin vazifesi geçmişi gelecekle buluşturmaktır. Hiçbir engel aşılmaz, hiçbir zorluk çekilmez değil. Üstelik bugün vaziyetimiz gereği Çerkesleri sadece geleceğe değil, hem bugüne hem de yarına bağlamak zorundayız. Belki Çerkes tarihindeki en kritik dönemlerden birinde olduğumuzu düşünüyorum.
Bu anlamda gençleri çağırıp herhangi bir konuda "siz ne düşünüyorsunuz" demek, bugüne kadar Çerkes camiası içinde olanlar göz önüne alındığında öyle basit ve önemsiz bir olay değiller. Öyle ya, herkes ağzını açtığında gençlerin öneminden kendi eğilimine göre bir şekilde bahsetmektedir ancak yine herkes gençleri bir yere çağırıp siz ne düşünüyorsunuz dememektedir.
Toplumumuzdaki en büyük hatalardan birisi, hemen sonuç beklemektir. Olagelen herşeyden bir sonuç bekleniyor. Bu sadece bu konuyla kısıtlı değil, kültür yapısal veya siyasal... Kültür yapılsal veya siyasal faaliyetler içerisinde bir şekilde olan bütün arkadaşlarımız şöyle düşündüğünde, bu yapının veya faaliyetin içerisindeki en büyük demoralizasyonun başlangıç evresindeki sonuç beklentisi olduğunu göreceklerdir. Oysa toplumun kendisinin bir tarih ürünü olduğu düşünüldüğünde, toplumu ilgilendiren herhangi bir meselede sonuca ulaşmanın zaman alacağı hemen anlaşılır. Ben şahsen hem bu hemde buna benzer tüm faaliyetlere katılan akranlarımın henüz başlangıçtan sonuç çıkarma eğilimine girerek demoralize olmalarını hiç tavsiye etmem. Zira bu tutum yalnızca ilgili faaliyeti değil, faaliyetle birlikte umutsuzluğa tekrar itilen bir çok genç arkadaşımızı olumsuz yönde etkiler.
Gençlere söz vermek bir usül olarak Çerkesler açısından her yönüyle iyidir, birincisi gençlere "sizi dinliyoruz" ve dahası "önemsiyoruz" mesajı vererek onları cesaretlendirir. Başlangıçta hangi sorunun sorulduğunun veya bu sorulara hangi cevapların verildiğinin pek önemi yok. Önemli olan bu usulü tutarlılaştırmak ve toplumun tartışan dinamikleri arasına gençliği sokabilmektir.
Ne yazık ki ben ilgili toplantıya son günlerde yaşadığımız üzücü sebeplerden ötürü katılamadım, ancak katılan bir arkadaşımızın verdiği bilgiler ile nasıl geçtiğiyle ilgili özet bir bilgi alabildim. Diliyorum ki bu toplantılar artar, bu toplantılara katılan kesimler çoğalır ve farklı fikirler aynı salonlarda, aynı amaçlar için birbiriyle buluşur. Gençliğin toplum içinde belirleyici bir rol edinmesi de benim açımdan bu amaçlardan birisi olacaktır.
Yukarıda ikinci satırda ifade ettiğim gibi Çerkes yaşına göre hala genç sayıyorum kendimi. 30 yaşımı doldurmama daha 2 ay var sonuçta... Dolayısı ile ilk toplantıda sorular sorulara buradan yanıt vererek kendimi uzaktan da olsa bu fırtınaya dahil etmek isterim.
İlk toplantıdaki usule göre kendimi tanıtıp 4 soruya yanıt veriyorum.
Ben Apiş Canberk, Hatay Reyhanlı doğumluyum. Şuanda işsizim ancak mesleki olarak işçiyim. Sosyal ve siyasal açıdan kendimi Çerkesliğin içerisindeyim ve toplumsal tüm alanlarımızda çeşitli şekillerde faaliyet yürütüyorum.
1 Çerkes denildiğinde aklıma ilk gelen şey; rahmetli nenemdir. Rahmetli nenem Pihava'lardan Guga'dır. Neden nenem olduğunu açıklamazsam benim için Çerkes denildiğinde aklıma gelen ilk şey havada kalacak. Nenem 100 yıldan fazla yaşadı, dolayısı ile sürgünden sonraki yakın jenarasyonlardan. Nenem ancak giriş seviyesi kadar Türkçe bilirdi. Onu da bizden torunlarından öğrendi. Suriye'de yıllarca yaşadı. Golan tepeleri için verilen savaşı gördü yaşadı. Eşini (dedemi) ölü yığınları arasında çok aradı. Ömrünce etkisinden kurtulamadı. Geceleri uyurken odasının kapısının altına ıslak havlu koyardı, anahtar deliğini bezlerle örterdi. Kendisine, kimliğine, coğrafyasına ait olmayan bir savaşı bütün ömrünce yaşadı, izlerini hiçbir şey kapatamadı. Bugün Türkiye'de Çerkes denildiğinde aklıma bunlar geliyor.
2 Çerkeslik bir atasözümüzde belirtildiği üzere benim için "insanlığı" ifade ediyor. İnsanı diğer mahlukatlardan ayıran özelliği bilgiyi aktarmasıdır. Toplumlar bin yıllarca edindikleri tecrübeler ile edindikleri bilgileri bir sonraki nesillere aktararak var olmuştur. Baharın ne zaman geleceği, yazın ne zaman biteceğinden tutun, birlikte yaşamı organize kılacak kültürel normlara kadar bugün adına gelenek denen herşey insanlığın bizim coğrafyamızda bir arada bin yıllarca yaşayarak edindiği bilgiler topluluğudur. Dolayısı ile Çerkeslik yalnızca benim için değil, esasta hepimiz için tarihi bir bellek, binlerce yıllık bir uzlaşı, organizasyondur. Bizleri birbirimize karşı sorumlu kılan ve organize olabilmemizin önünü açan, birbirimizin kalbine dokunmamıza olanak veren en kısa yoldur.
3 Dil bir toplumun türküsüdür, ağıdıdır, ninnisidir. Şakasıdır, kavgasıdır. Feryadıdır, duasıdır... Dil bir toplumun kalbidir.
4 Biliyorum diyecek kadar bilmiyorum ne yazık ki, her gün daha fazla öğreniyorum.
